Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Boom
Chainpa
kam.
t E E en LA
dcrfte helder-grocn , zamentrekkend
en bitterachrigh van fmaek.
Debloeme.izirren aen ftijvefteelr-
jcs, hy vijven neftens malkanderen:zijn
zoet en liefelijk van reuk , als de belle
hoiiigh , en beftaen uit zes , zeven en
acht bladen , die van buiten en binnen
witachtighen waterachtigh van kleu-
rezijn.
De vruchten zijn langwcrpigh plat
en groen, en bcfluicen twee ronde plac-
^htige xaden.
Dczcbo3m is byde Maiabaeifeartzen
in 2:c-en wbruik.
De boom Cbampakam, op Malabaerfch,
en Champo op Bramanfch
genocmt, is een hooge boom, met
dichte en loofrijke takken, die zich in
de breetc verfpreien.
De flam is een mans omvatten dik,
en heeft een dikken fchors, die van buiten
alch vervvigh ,en van binnen week,
bitteren faméntrekkend van fraaekis.
Het hout is wit.
De bladen zijn langwerpigh rondt,
loopenyoor langwerpigh fpitstoejCn
zijn een fpan en meer langer, en vier of
vijf duim breet, aen de boven-zijde
do'iker en blinkend , en aen d'onder-
ite zijde helder groen : bitter en fcherp
van fmaek.
Aen d'einden der fcheuten van de
takken groeien bleekgroene bloemen,
die fcherp en welriekend T^ijn , en be-
ftaen uit langwerpige blaetjes , op een
dviedobbelde ry nefFcns eikandere
De blaetjes in d'eerfte ry zijn ontrent
acht, en by na eens 2,00 breetjals die van
detwecdery, en op het eind rontachtigheneen
weinigh fpits: maer die in
de tweede ry zij n Ipits'er : en die in de
derde ry klein , kort, en op het einde
hec fpitfte van alle, en bleek geel.
Na de bloemen volgen vruchten,
die troswijze byeen zitten , en langwerpigh
ront,eenighzinsbultigh, en
met een dikke fchil bedekt zijn. De
onrijpe zijn groen : de rijpe witachtigh
bleek geel , fcherp van fmaek, en on-
aengen:iem van reuk. Van binnen leg-
gen drie of vier zaden , die aen d'eene
zyde rondt , en aen d'andere plat zijn.
In de rijpe zaden zit van binnen een
dun,vochtigh en melkachtighmcrgh,
dat meteen inkarnaet roode vlies bedekt
is. Van binnen z.it een grootach-
tige zwarte fteen.
N T-R E I Z E. 179
De boom bloeit tweemaclin'cjaer,
behalve wanneer hy oude is.
Uit de bloemen wordt een welriekend
en hertfterkend
ken.
water getrok-
De boom, E/engi in deMalabaer- Boom
fche.en in de BramanfchctaleFfl^•ö//^ ^''"S*genoemc
, fchiet hoogh op , en heeft
loofrijke en dichte takïcen , die zich in
de breete verfpreien.
Deftam is ontrent zoo dik, als twee
mannen om vatten knnnen: en van buiten
met een donker-bruine en rouwe
fchors bedekt, die van binnen melk-
achtigh 7,ap heeft.
Het hout dcsftams is ook melkigh,
zwaer, en zeer duurzaem onder 't wa-
ter ; maer verrot zeer licht buiten heC
water.
De bladen hangen aen kleine,grocne
en ronde ftelen , zijn langwerpigh
ont , dik,en loopen voor kort fpits toe.
De bloemen of bloeifels zitten vijf
of zes byeen, aen groen geelachtige
fteeltjes, zijn witachtigh, ofuitden
geelcn witachtigh, fterswijze, van zeftien
langwerpige en fpitze bladen, en
gcurigh van reuk. De Malabaren maken
van deze bloemen ruikertjes en
kransjes.
De vruchten zijn langwerpig ront,
en als oly ven : ecrfl: groen : daerna geel
en rootachfigh van fchil , met geel en
meeligh vleefch. Zy worden by de
Malabaren gegceten. Van binnen zit-
ten een of twee grootachtige fteentje%,
die langwerpigh ront, ecnighzinsplat,
en donker bruin en blinkend zijn.
D eze boom geeft tweemael des jaers
bloemen.
De Malabaren diflelercn uit de
bloemen een welriekend ^ater, dat
dienftighvoor de genen is^ die droe» '^
vigh van gemoeten koortfigh zijn.
De vruchten, in warm water geftampt
en ingenomen , zijn dienftigh
voorde vrouwen, die in barensnoot
zitten.
Daer groeit ook CalJïaFiJlulaJConna
op Malabaerfch, en op Bramanfch
Bajo genoemt : als ook Tamarindf
Balam-Pulliy of Maderam-piUi op
Malabaerfch , en op Bramanfch Sin.
zo. genoemt.
In het landt van Malabaervalt ook
kardemom, Borborrijgenber, en een
weinigh aloë : als ook eenige Bezoar-
2 2 ftenen.