Johan Nieuhofs Gedenkweerdige Brasiliaense zee ... - Sabrizain.org

Z E E. en
cert'e kleine vinger. Van binnen zit
wit mergh met klein zaer.
Men gebruikt deze vrucht byd'A-
reka,in plaetfe van Betel, en is niet onaengenaein
om te kauwen. Men fnijt
dezelve midden deur, en neemt de
lengte van een pynang , mede in het
midden van malkanderen gcfcheiden.
Deze beide ftukken bintmen met een
draetjevan katoenen garen t'zamen,
en beftrijkt die met kalk van oefterfchelpen
gebrandr, als de betel. Zy
heeft dezelve werking , en wort meelt
van groote heeren en rijke luiden gebruiktj
dewijl zy koftelijker, als de
betel- bladen vak.
'Da^.Vafoï'Dap.Dap.
'Dap-'Daf of T>apT>ap is een
zeer aengename vrucht, zoowel raeu
als gcftoofr , en fmaekt tuflchcn zoet
en zuur, en heeft eene verkoelende
kracht. Zygroeitonderuitden (tam
van eenen boom met Ichoone bladen,
enkomtuit fraeie bloempjes, vol van
fmalle en roode blaetjes, voort. Zy is
wat rootachtigh, met zwarte ftippelt-
jcs vermengt, hngwerpigh van fat-
foen, en rompeligh gebogen als een
konkommer. Van binnen leit een
witacht/ge kern of pit, die aengenaem
van fmake op de tong, en meteen wit-
achfige fchil befloten is.
Deze boomdraeght het geheel jaer
door vruchten ,en groeit eigentlijkop
de Molukfc eilanden » en in de hoven
op Batavia : werwaerts zy van daer
gebraght is : maer tiert weeliger op
zijiicgcboorre-plaetie : want op Bata-
vloer van binnen in lagh, met een
grippe vol waters, die om den
boom heen geleit was. Evenwel was
de boom zoo vol mieren, datmen de
vrucht qualijk kennen kon.
Takkatak^oï Roode bejfcn.
De vrucht, byde Maleycrs Takkatak
qï Boa Burun, enby de Javanen
A N T-R E I Z E, 2+3
Kannekcehi gencemr,worden by d'orizeii
roüde BeJ/cngcnoemr, van wegen
de gelijkenis der gedaente met onze
hierlanrfc bellen : hoewel zy in deughc
en kraght veel daer van verfchillen.
Deze beffen wafTen aen een zeer hogen
boom, met groote bladen , als die
van de kaftanicn , en komen met groene
knopjes voort , en zitten by menig-
te, aen risje';,by malkanderen , en zijn
van dezelve groote als de hierlantlcj
hoe wel zeer wilt en wrang van fmaek:
maer worden des niettemin veel be-
geert. Zy worden op Batavia als roode
bcflen gebruikt , en op vcifcheide
tijden, naden aertclesfaizoens, met
heele bennen vol ,
op de merkt ge-
brat;hr,enterbegeerie verkocht. Zy
waffcn om de ftad Bataviajin verfcheide
tuinen , en geven alledrie macnden
rijpe vruchten, doch meelt in Hcrfll:-
maent.
Boom Morongo.
Men ziet dezen boom , die by
Portugefen en d'onzen Aioringo, by de
Maleyers Ramongj , en by deJavanen
en Sincfen Kelor genocmt wort , met
zijn loof en gewaei, niet alleenlijk in
alle hoven en tuinen, maer ook voor
de deuren van de huizen ftaen waflèn.
Deze boom heefc wit bloeiièl of
bloemen , die uiteen wit knopje voort
komen, met geel zaet van binnen.
De vruchten hangen verfcheideby
een, en zijn in een harde fcheeofhauw
befloten , gelijk de Turkfe boonen
behalve dat de fchede rent , veel langer,
en om en orogekrultengehoornc
via wort hy geweldigh van de mieren, IS.
die aldaer aen alle vruchten groote Wanneer de vruchten rijp zijn,
fchade doen , geplaeght en onder de zoo worden dezelve geplukt, en de
voet gehouden.
takken boven aen den top afgehou-
D'cigenaer van den tuin, daer ik dewen, die daer na weder uitbotten, als
zen boom uittekende, onderhield de willige boomen, en geven dan weer
dien met een ftakctfcl , daer een fteene vruchten, als te voore.
Het loof van den boom is dicht en
fijn, en bykansvan fmaek als de kce-
koeks- bladen in Nederlandt : hoewel
2,00 zerp en doordringend niet.
Dit loofwort geftooftmct vlecfch ,of
alleen , als Ipinagie, en is zcerfmake-
lijk en verkoelende : gelijk ook de peu-
len van dezen boom: dieby vicefch
ofalleen gezoden worden. De jonge
worden , als peulen zonder fchellen,
Hh 2 zeei