İKİNCİ BÖLÜMŞÛRALARIN EĞİTİM POLİTİKALARINA ETKİLERİA-TEK PARTİLİ DÖNEMDE ŞÛRALARIN EĞİTİMPOLİTİKALARINA ETKİLERİGirişİlk toplanışından beri, Türkiye’nin eğitim sorunlarının ve çözüm önerileriningörüşülüp tartışıldığı ve aldığı kararlarla eğitim sistemimize ve Millî EğitimBakanlığı’na perspektif sunarak gelenekselleşen, bakanlığın en yüksek danışma organıolan Milli Eğitim Şûraları, daha 1939 daki ilk toplantısında eğitimcilerde de olumluizlenimler uyandırmıştı. Birinci Milli Eğitim Şûrası’na (1939) katılan üyelerdenbazılarının şûra ile ilgili düşünceleri şöyledir:Emin Soysal (üye); “Şûraya gelirken içimde bir düşünce vardı: Acabadüşündüklerimi, inandıklarımı söyleyebilecek miyim ? Şûraya geldim, düşündüklerimive inandıklarımı söyledikten başka düşünmediklerimi ve hatırıma getirmediklerimi deduydum. Bu büyük ve derin hürriyet sevgisini bize veren ve bu hürriyet havasında biziyaşatan Maarif Vekilimize candan teşekkür ederim” 74Kazım Nami Duru (gözlemci-müşahit); “Bilim adamlarımız ve eğitimcilerimizilk defadır ki böyle külliyetli olarak birbirleriyle karşılaştılar, konuştular söyleştiler,hatta birbirleriyle dövüştüler. Her zaman görmediğimiz bir hürriyetle konuşupsöyleştiler” 75Sadrettin Celal Antel (üye); “12 günlük hummalı bir çalışmadan sonra MaarifŞûrası işine son verirken Maarif Şûrasının bilançosunu iki kelime ile özetlemek yararlıolur kanısındayım. Burada eğitimimizi ilgilendiren konular ortaya konmuş, dertlerimizdökülmüş ve bu hususta bazı kararlar alınmıştır. Fakat bence aldığımız kararlardan dahaçok bütün dertlerimizin ortaya konması ve bu konuda çeşitli düşüncelerin ilerisürülmesi, karşılaşması ve çarpışması önemlidir. Özellikle önemli olan şudur ki; Şûra,çalışmasını bitirmiş değildir, çalışması sürecektir. 76Tek Parti Dönemindeki şûralarda alınan kararların büyük bölümü uygulanmıştır.Yalnız önemli kararlardan sınıf tekrarının azaltılması ile temel hedef olarak belirlediğibütün yurttaşlara öğrenim olanağı sunabilme kararını yaşama geçirilememiştir. Budurum yalnızca Tek Parti Dönemi için geçerli olmayıp Çok Partili Dönemde de, PlanlıDönemde de alınan kararların uygulamaya aktarılma gücü hep sınırlı kalmıştır.Örneğin Tek Parti Döneminin sona erdiği 1950 yılında ‘5 ve daha yukarı yaştaki17.776.911 olan nüfusun -ne yazık ki- 11.997.046 sı, yani, 12 milyon Türk yurttaşı74 MEB, Birinci Maarif Şurası, İstanbul 1991, s.485.75 MEB, Birinci Maarif Şurası, İstanbul 1991 s.484.76 MEB, a.g.e. s.486.104
okuma yazma bilmiyordu. Okuma yazma bilenler ise bilmeyenlerin ancak yarısı,5.779.915 yurttaş idi.’ 77Hedefi yakalamak bir yana, hedefin çok uzağında kalınmıştır. İlköğretimde %100 okullaşma hedefinin yakalanabilmesi için Cumhuriyetin kuruluşunun üzerindenaltmış yıl geçmesi gerekmiş ve bu hedef, ancak, 1984’te yakalanabilmiştir.Tek Partili Dönemde eğitimin temel hedefi; fırsat eşitliği sağlayarak her yurttaşatemel eğitim vermek, dahası okur-yazar yapmak, cumhuriyet ideolojisinibenimsetmekti. Kalkınmanın gerektirdiği nitelikli işgücü yetiştirmek bundan sonrageliyordu.Yurdun en köşe bucakta kalan köylerini de içine alarak her köye okul veöğretmen sağlanacaktı. Bu hedefe ulaşmak için devlet ve Millî Eğitim Bakanlığı bütüngücünü kullanıyordu. Her yurttaşa bu olanağı sağlamak için de parasal ve barınmasorunları yüzünden okuyamayacak durumda olan öğrencilere parasız yatılılık olanaklarısağlanıyordu. Köy Enstitülerinin kurulması kararının alındığı 1939’da toplanan ilk MillîEğitim Şûrasında üzerinde durulan bu konu, Tek Parti Döneminde yapılan ikinci (1943)ve üçüncü (1946) şûralarda da görüşülmüştü.Ne yazık ki Cumhuriyet Türkiye’sinin, kuruluş yıllarında önem verdiği eğitimdefırsat eşitliğinin en büyük güvencelerinden olan parasız yatılılık, 1945 lerden sonra‘parasız yatılılık, okul pansiyonlarına gereken önem verilmesi yönündeki şûrakararlarına karşın’ giderek önemini yitirmiştir. 1946 dan sonra devletin parasız öğrenimsağladığı öğrenci sayısı, -cumhuriyetin ilk yıllarında olduğunun tersine- hiçbir zaman%10’un üzerine çıkmamış ve giderek bu oran düşmüştür. Bunun yanında, yatılılıktanyararlanan öğrencilerin bulundukları okul türüne göre dağılımında da her geçen yılİmam-Hatip okullarının lehine, diğer okullar aleyhine gelişim göstermiştir.Şûralarda alınan kararlardan uygulamaya aktarılanlardan bazıları şöyledir: Tekkitap (devlet kitabı) okutulması, üç sınıflı köy okullarının beş sınıfa çıkarılması, ahlakeğitiminde çağdaş yaklaşımlar, liselerin öğrenim süresinin dört yıla çıkarılması(sonradan tekrar üç yıla indirildi), anadil öğretimine önem verilmesi ve yabancıterimlerin Türkçeleştirilmesi (Eğitimdeki bu yöneliş diğer kurumlara da yansımış ve bubağlamda 10 ocak 1945 de Anayasa türkçeleştirilmiş, ancak; yedi yıl sonra, 1952’deeskiye dönülmüştür), Türk ahlakının toplumsal ve kişisel ilkeleri, okul-aile ilişkilerinigeliştirecek Okul-Aile Birliklerinin kurulması, yeni ilkokul ve ortaokul programlarınınhazırlanması, Köy Enstitülerinin kurulması, ilköğretmen okullarının birleştirilmesi...Bu yönüyle eğitim sistemi tutarlıdır. Yalnız, kararların uygulanabilirliğindeki ilkşûralarda görülen bu olumlu durum, tek parti döneminin sonlarında toplanan çok partilidöneme geçiş dönemindeki şûralarda (1946 ve 1949) görülmez. Şûra kararlarınınuygulamaya aktarılmasında sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Tek Parti dönemininçok partili döneme geçiş süreci öncesi şûralarla, Çok Partili Döneme geçiş dönemişûraları ve çok partili dönemde toplanan şûra kararları arasında tutarsızlıklar ortayaçıkmıştır.Örneğin; 1939’da yapılan ilk şûrada okullarda, ders kitabı olarak tek kitap kararıalınmış ve uygulamaya aktarılmışken, 1949’daki Dördüncü Şûra’da tek kitapuygulamasına son verilmesi kararı alınıyor ve uygulanıyordu. Yine 1945’te yabancı dilterimlerinin Türkçeleştirilmesi kararı alınıp Anayasanın dili Türkçeleştirilirken, 1952 deAnayasanın dilinde yine eskiye dönülüyordu. Üçüncü Şûrada 8 yıllık eğitim içinadımlar atılması kararı alınırken Dördüncü Şûra’da (1949) Bundan hiç bahsedilmeyerekortaokulların yaygınlaştırılması düşünülüyordu.77 Kaynak:DİE, İstatistik Göstergeler 1923-1990, DİE 1992, s.6.105
- Page 1 and 2:
TCSüleyman Demirel ÜniversitesiSo
- Page 3 and 4:
İÇİNDEKİLER ...................
- Page 5 and 6:
Onaltıncı Millî Eğitim Şûras
- Page 7 and 8:
DPT :GSMH:ICA:KOSGEB:M.E.T.K.MGK:De
- Page 9 and 10:
Temel dayanak; Millî Eğitim Şûr
- Page 11 and 12:
Millî Eğitim Şûraları yasal da
- Page 13 and 14:
Millî Eğitim Şûralarının baş
- Page 15 and 16:
“Öteden beri memleketimizde bir
- Page 17 and 18:
karışmamak demektir. Türkiye Cum
- Page 19 and 20:
azılarının çok az bölümü uyg
- Page 21 and 22:
Birinci Millî Eğitim Şûrası, e
- Page 23 and 24:
yanında Köy Enstitüleri Kanunu
- Page 25 and 26:
3.Yine dikkate değer bir düşünc
- Page 27 and 28:
-Yükseköğretim görmemiş bütü
- Page 29 and 30:
kendini yönetmesi, öğrencilerin
- Page 31 and 32:
Beşinci Milli Eğitim Şûrası g
- Page 33 and 34:
5.İlköğretim müfettişliğine a
- Page 35 and 36:
11.Kız Teknik Öğretiminin amacı
- Page 37 and 38:
olanları topluma yararlı kılacak
- Page 39 and 40:
Bu yönetmelikler Talim ve Terbiye
- Page 41 and 42:
(f)Erkek Teknik Öğretmen Okulu, o
- Page 43 and 44:
konuşmasında; alınan kararların
- Page 45 and 46:
(a)Yükseköğretime hazırlamak,(b
- Page 47 and 48:
girmek için aday olma hakkı tanı
- Page 49 and 50:
Dokuzuncu Mili Eğitim Şûrası g
- Page 51 and 52:
yeteneklerinin daha belirgin olmas
- Page 53 and 54: Teknik ve mesleki liselerin mesleğ
- Page 55 and 56: a) Amaç :Onuncu Milli Eğitim Şû
- Page 57 and 58: 21.Örgün, Yaygın ve Çıraklık
- Page 59 and 60: “Onbirinci Milli Eğitim Şûras
- Page 61 and 62: 7.Öğretmen yetiştirme programlar
- Page 63 and 64: (d)Lisans ve yüksek lisans eğitim
- Page 65 and 66: (ı)Hizmetiçi eğitim uygulamalar
- Page 67 and 68: 2.Kuram-uygulama uyuşmazlığı, O
- Page 69 and 70: 2.Sekiz yıllık mecburi öğretime
- Page 71 and 72: Diğer akademik yöneticilerin atam
- Page 73 and 74: 59.Öğretmen istihdamında “söz
- Page 75 and 76: 3.Şûrada bu yönde bir karar alı
- Page 77 and 78: 16.Yaygın eğitim kurumlarında ç
- Page 79 and 80: 8.Eğitim yöneticiliğinde ihtisas
- Page 81 and 82: 38.Okul Öncesi Eğitimi’ne öğr
- Page 83 and 84: 1.Temel eğitim kavramı yerine “
- Page 85 and 86: Dalında ihtiyaç kalmayan ve ihtiy
- Page 87 and 88: 57.Öğrencilerin yönelmelerine ya
- Page 89 and 90: 70.Öğrenciler mezun oldukları ö
- Page 91 and 92: )Genel ortaöğretim,c)Mesleki tekn
- Page 93 and 94: 2.Önceki Şûralarda da yer alan M
- Page 95 and 96: 16.Yerel yönetimlere yetki verilme
- Page 97 and 98: 9.Genel eğitimi, teknolojik çevre
- Page 99 and 100: 43.Mesleki ve teknik öğretim kuru
- Page 101 and 102: 74.Mesleki ve teknik ortaöğretim
- Page 103: sayılı kararı ile gündem konula
- Page 107 and 108: 1942 de 4274 Sayılı Köy Okullar
- Page 109 and 110: Şûralarla hükümet programları
- Page 111 and 112: Öğretmen Arkadaş,“ T.C.Maarif
- Page 113 and 114: 1939’da ilk Şûra için İstanbu
- Page 115 and 116: uygulamaların terkedilmesidir. Ön
- Page 117 and 118: manevi değerlere bağlı, okulunu
- Page 119 and 120: u şûralarda eğitimcilerin düş
- Page 121 and 122: Yukarıdaki ifadeler şûraların e
- Page 123 and 124: Yukarıda görüldüğü üzere hed
- Page 125 and 126: Enstitüsünde uygulanmasına başl
- Page 127 and 128: Bu konuyla ilgili ulaşılan bir ve
- Page 129 and 130: öğretimini sürdürebilmesi, muht
- Page 131 and 132: 1980 lerde mahallelere kadar yapıl
- Page 133 and 134: “Planlı Dönemde saptanan sayıs
- Page 135 and 136: 1980 sonrası dönemde şûraların
- Page 137 and 138: ancak % 5,2 si yükseköğretim, %9
- Page 139 and 140: “1996-1997 öğretim yılında İ
- Page 141 and 142: u kur sistemini uygulamak istiyoruz
- Page 143 and 144: uygulamadan ilk ve ortaöğretim ka
- Page 145 and 146: uğraşan, inekleri olan ‘Ali Day
- Page 147 and 148: d. Mahrumiyet yerlerinde çalışma
- Page 149 and 150: T O P L A M 38.050 161Yukarıda 198
- Page 151 and 152: Sonuç; atıl durumda bulunan bu ok
- Page 153 and 154: Altıncı BYKP da eğitim; (1990-19
- Page 155 and 156:
İslam Enstitüleri akademi haline
- Page 157 and 158:
kişilerle (öğretmen ve diğer me
- Page 159 and 160:
Geri dönüşümünde katma değeri
- Page 161 and 162:
karşılaştırma olmalıdır. Kimi
- Page 163 and 164:
“1983 yılında bu kadar net bir
- Page 165 and 166:
“Milli Eğitim Şûrasının, say
- Page 167 and 168:
Uygulanmakta olan Milli Eğitim pol
- Page 169 and 170:
SONUÇLAR :Millî Eğitim Şûralar
- Page 171 and 172:
ÖZET :Bu araştırma ile amaçlana
- Page 173 and 174:
SUMMARY :The aim of this study is t
- Page 175 and 176:
BİBLİYOGRAFYA :Ana Britannica, An
- Page 177 and 178:
MEB, Beşinci Milli Eğitim Şûras