Zeszyt naukowy - całość

404Katarzyna DojwaPojęcie prestiŜu społecznego odnosi się do szerokiej sfery zjawisk. Obejmujeona syndrom wartości i postaw związanych z ocenami i odczuciami dotyczącymiusytuowania jednostek i kategorii społecznych w systemie nierówności 44 .Jak pisze H. Domański, w badaniach nad prestiŜem zawodów w PRL-u milicjant– jako reprezentant specyficznej grupy zawodowej – uzyskiwał w opiniispołecznej dość niską rangę 45 . Dla przykładu, w roku 1958 milicjant otrzymywałśrednią ocen 3,21 pkt. (w skali 5-punktowej, gdzie 1 oznaczało bardzo wysokiepowaŜanie, zaś 5 bardzo niskie). W badaniu z 1975 roku ta ocena jestporównywalna i wynosi 3,09 pkt. W roku 1958 milicjant zajmuje 23. pozycjęw rankingu zawodów, w roku 1975 – 22 46 . PowyŜej niego znajdowali się, pozaprofesorem uniwersytetu, ministrem, lekarzem, adwokatem czy nauczycielem,takŜe hutnik, pielęgniarka, krawiec, kupiec – właściciel sklepu, rolnik indywidualnyw średnim gospodarstwie, zaś poniŜej: sekretarka w urzędzie, urzędnikreferent,sprzedawczyni (w 1975 roku) 47 . Kolejne badania z roku 1987, mimo Ŝeinaczej stylizowane, prowadzą do podobnych wniosków. Tym razem w hierarchiiprestiŜu zawodów okazało się, Ŝe milicjant znalazł się na 12. miejscuw dwudziestce zawodów cenionych przez społeczeństwo 48 . Warto poczynićpewną dygresję. Zaprezentowane badania dotyczące szacunku dla zawodu milicjantabyły przeprowadzone w okresie PRL-u. Wprawdzie sposób ich realizacji,przyjęta metoda i technika badawcza nie budzą wątpliwości, niemniej naleŜypamiętać, Ŝe w większości były realizowane za pomocą wywiadu kwestionariuszowego.Sytuacja wywiadu, z punktu widzenia ówczesnego systemu, mogłabyć sytuacją, która w pewnym stopniu zakłócała proces uzyskiwania danychzgodnych z tym, co respondenci naprawdę myśleli o określonych zawodach 49 .Jak wskazano powyŜej, policja jako instytucja dość radykalnie zrywa z wizerunkiem,który posiadała Milicja Obywatelska. Na ile zatem przekłada się tona zmianę statusu funkcjonariusza policji? W roku 1999 duŜe powaŜanie dlazawodu policjanta odczuwało 48% badanych. Wśród 40% respondentów zawód44 H. Domański, Z. Sawieński, Wzory prestiŜu a struktura społeczna, PAN, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991, s. 11.45 Ibidem, s. 87.46 M. Pohorski, K.M. Słomczyński, W. Wesołowski, PrestiŜ zawodów w Polsce…47 H. Domański, Z. Skawiński, Hierarchie prestiŜu zawodów w Polsce, „Studia Socjologiczne”1989, nr 1 (112), s. 285.48 H. Domański, Z. Sawieński, Wzory prestiŜu…, s. 112 i dalsze.49 K. Dojwa, P. Turczyński, Poznawanie instytucji bezpieczeństwa i funkcjonariuszy grup dyspozycyjnychdzięki badaniom empirycznym. Wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne, w: Grupydyspozycyjne w obliczu wielkiej zmiany, red. M. Bodziany, J. Maciejewski, K. Dojwa, Wyd.Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010, s. 361–380.