Zeszyt naukowy - całość

490Sabina Zaremba-Warnke− wolność wyboru, moŜliwość wpływu na sytuację społeczną,− powstawanie nowych miejsc pracy w związku z rozwojem rynku produktówproekologicznych,− przyczynianie się do równowaŜenia poziomu Ŝycia między ubogimii zamoŜnymi,− zachowanie zasobów na przyszłość,− radość działania w grupie (razem raźniej, lepiej, więcej dobrego moŜnazdziałać dla dobra ogółu),− więcej ufności, nadziei, optymizm, wiara w lepszą przyszłość („jednaknie jest tak źle”, „moŜna jeszcze uratować Ziemię”),− mniej kłopotów, troski i wysiłku związanych z utrzymaniem stanu posiadaniai ewentualną kradzieŜą (zmniejszenie ilości dóbr oznaczamniej problemów).Często decydujący wpływ na wybór danego zrównowaŜonego działaniakonsumpcyjnego mają korzyści pośrednio związane z czystym środowiskiem,takie jak np. zdrowie, poczucie bezpieczeństwa, niŜsze rachunki, poniewaŜ sąbezpośrednio związane z codziennymi zachowaniami i jednostkowymi, bieŜącymikorzyściami dla konsumenta.Konsument, który uświadamia sobie potrzeby proekologiczne, poszukuje narynku tzw. produktów proekologicznych. Zwraca on takŜe uwagę na społeczneaspekty wszystkich działań firmy, z której produktów korzysta. Tego typu konsumentokreślany jest jako proekologiczny, zielony, a niekiedy jako etyczny,świadomy lub odpowiedzialny społecznie. MoŜna go teŜ określić jako konsumentazrównowaŜonego, poniewaŜ analiza tendencji rozwoju konsumpcji 8 orazobszarów działania współczesnych ruchów konsumenckich 9 wskazuje, Ŝe konsumentodpowiedzialny społecznie coraz częściej obejmuje całość wymogówzrównowaŜonego rozwoju.Konsument zrównowaŜony jest świadomy swoich praw i wpływu dokonanychwyborów konsumpcyjnych na problemy społeczne, rezygnuje z produktówszkodliwych ze społecznego punktu widzenia, krytycznie podchodzi doprzekazów promocyjnych rozbudzających nowe pragnienia i mód kreowanychprzez producentów w celu zwiększenia sprzedaŜy, uŜytkuje oszczędnie energięelektryczną, gaz i wodę oraz przedmioty, nierzadko teŜ angaŜuje się w działania8 Badanie rozwoju rynków produktów rolnictwa ekologicznego i Ŝywności ekologicznej w Polsce,red. A. Graczyk, K. Mazurek-Łopacińska, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław2009, s. 103–106.9 D. Kiełczewski, Konsumpcja a perspektywy zrównowaŜonego rozwoju, Wyd. Uniwersytetuw Białymstoku, Białystok 2008, s. 191–201.