Geschichte der Königlich Preussischen ... - Warburg Institute

126 5^- (Leibniz), Epistola ad amicum (October 1700).
ad infinitas res cognitu dignissimas detegendas atqiie in liiceni proferendas suppe-
tunt subsidia et adininicula, quae alibi saltein apud Germaniae, nostrae principes
haud facile conjuncta inveneris.
Ceterum quae de occasione istius instituti, de ortu societatis, de ejus ra-
tionibus et, ad quem collineat, scopo scire cupis, ea tibi, vir nobiliss., quod hisce
literis adjeci diplonia fundationis indicabit quidem et aperiet. Sed quae in eo uni-
verse et generatim expressa continentur, ea, uti ex quibusdam illius collegii menibris
A-iris clarissimis ac de repvibl. in amplissimis. quiluis funguntur, inunerilnis optime
meritis cognoscere datuni, copiosius et sigillatim suo quaeque ordine consignata re-
periuntur litteris ac codicillis, quibus totius instituti praefinita quaedam ratio et
peculiaria, quae societati Elector nominatini dedit, mandata comprehenduntur.
Instituti autem hujus campus, ut ita loquar. latissime patet. Etenim suo ambitu ac
suis quasi finibus non universam modo mathesin cum mechanica, philosophiam naturalem
et versautes circa tria, uti vulgo vocantur, naturae regna [artes], sed antiquitates
etiam et eas literas, (piae alj liumanitate nomen acceperunt, historiam quoque civilem
et ecclesiasticam , Germaniae maxime et, quae in ditione nostri jn-incipis sunt,
terrarum complectitur. Quia vero meutern juxta et mentis interjaretem linguam
juvat uno eodemque tempore excolere atque adeo cum philosopLia germanam eloquentiam
conjungere, Teutonicae quoque linguae juvandae, emendandae ac perpoliendae
imprimis habebitur ratio a societate Elector ali. Quae ad summam
curam et contentionem animi nihil quidquam faciet reliquum , ut praeclarissimum
inceptum et saluberrimum institutum optatus eventus consequatur et successus. Atque
60 consilio ad propaganda et amplificanda sapientiae et optimarum artium incrementa
omne suum Studium societas conferet eruendae ubique veritati, colligendis, de-
scribendis, examinandis, augendis quin et excogitandis ac indagandis novis iuventis
et, quae ad illa pertinent, continuis meditationibus , experimentis, collationibus ac
literarum inter absentes commerciis instituendis, mittendis denique in longinquas
oras idoneis hominibus: certe onmi ope nitetur ostendere, nihil sibi antiquius esse
bono publico et eximia quadam de genere humano bene merendi cupiditate.
Intelligis vel me tacente, vir nobilissime, amplissimum esse ac longe lateque
patens, in quo decurrere illa aggreditur, Stadium, nee optatam eam cursu metam
posse contingere nisi societatis industriam et alacritatem potentissimus princeps
suo praesidio tueatur ac sua benignitate ipsius rationibus prospiciat. Noluit avitem
Serenissimus Ellector, quae ejus est bonitas et in nobilissimariun artium decus et
incrementa generosa voluntas, etiam hac in parte bonae mentis studiosis deesse.
Igitur decrevit tutelam ac patrocinium societatis ijise suscipere et in recenti hac,
si fas est ita loqui, literaria republica principatuni anhni causa ac dictaturam perpetuam
teuere. Jamque turrim speculatoriam ad consideranda et contemplanda
astra eorvunque motus ad certiorem rationem examinandos aedificari suis sumptibus
jussit. In eo quoque loco, qui et magnas et plurimas opportunitates habet, bibliothecam
i*eli(piamque supellectilem instrumentorum , machinarum aliarumque rerum
necessariarum collocare societas constituit. Atque ut ne quid ad summam beni-
gnitatem deesset, certis reditibus societatem nascentem benignissimus princeps
ornavit et locupletavit. Incredibilem igitiu- magnitudinem animi et beneficentiam
opt. principis, quum condignis eflferre laudibus societas non possit, eam scilicet
referendae gratiae rationem iuibit, ne suam in tuenda et sustentanda exspectatione
maximi principis diligentiam, operam et fidem quisquam requirat, sed, ut potius
uberrimum e tanto beneficio fructum gioriae et utilitatis augustissimus fundator per-
cipiat, pro virili parte elaborabit.
Jam vero, quod attinet ad statum et conditionem praesentem ipsius societatis,
scito, vir nobilissime, eam constare e praeside, consilio et reliquorum sociorum
ordine, quos meml)ra vocamus. Est quoque societati vir idoneus a secretis et ra-