Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
’n Argument kan verder uitgemaak word dat die toepassing van die ekstrinsieke-getuienisreël
in die Suid-Afrikaanse regsmilieu so onvanpas is dat dit nie slaafs nagevolg behoort te
word nie aangesien ons nie oor ’n juriestelsel beskik nie. McCormick stel in hierdie opsig ’n
goeie punt, naamlik dat die ekstrinsieke-getuienis-reël ’n prosedurele instrument is met die
doel om potensieel nadelige getuienis van die lede van die jurie te weerhou. 183 Daarom word
met Zeffertt en Paizes saamgestem dat die ekstrinsieke-getuienis-reël slegs in ’n juriestelsel
’n ware rol kan vervul en dat die reël derhalwe nie werklik tuishoort in Suid-Afrika, waar
daar nie meer juries bestaan nie. 184 Dit is egter hoogs onwaarskynlik dat die hoogste hof van
appèl die ekstrinsieke-getuienis-reël slegs op grond van hierdie argument sal afskaf,
aangesien daar ook ander redes aangevoer kan word vir die behoud daarvan. 185 Die
weerhouding van potensieel nadelige getuienis van die lede van die jurie is slegs een van
hierdie redes. Dit blyk dus duidelik dat die ekstrinsieke-getuienis-reël deel uitmaak van die
substantiewe reg en verkeerdelik in ons reg ingevoer is onder die dekmantel van die formele
bewysreg. Wetgewing verplig ons howe dan ook om die Engelse reg ten aansien van hierdie
reël na te volg soos dit op 30 Mei 1961 was.
Dit wil voorkom of dit hoogs onwaarskynlik is dat die hoogste hof van appèl die ekstrinsiekegetuienis-reël
in die nabye toekoms sal herklassifiseer. Die belangrikste rede hiervoor is die
beginsels van regsekerheid en kontinuïteit. Zeffertt en Paizes steun hierdie gevolgtrekking
waar hulle verklaar dat “[i]n South Africa the ‘parol evidence rule’ has been applied on the
assumption that it forms a part of the English law of evidence, and however questionable this
view may be, it is now too late for the courts to do anything about it.” 186 Schwikkard en Van
der Merwe sluit hierby aan: “As a matter of practicality, however, it must be accepted that
English precedent has become so entrenched in South African law that it must now be
regarded as an ineradicable part thereof. A return to Roman-Dutch sources is unlikely.” 187
In Strydom v Coach Motors (Edms) Bpk 188 verklaar regter Hiemstra dan ook:
Hierdie reël word in Engels die "parol evidence rule" genoem en hoewel daar ’n
sterk saak voor uitgemaak kan word dat ons hier met substantiewe reg te doen het
en nie met bewysreg nie, was die ontwikkeling in die praktyk sodanig dat die reël
stewig in die bewysreg ingelyf is. Die oerbronne moet derhalwe Engels wees en
nie Romeins-Hollands nie. 189
Indien dit blyk dat die ekstrinsieke-getuienis-reël afgeskaf of gewysig behoort te word in die
Suid-Afrikaanse kontraktereg, is dit duidelik dat herklassifisering nie ’n oplossing is nie.
3. Die integrasiereël
Die essensie van die integrasiereël word baie goed soos volg deur Wigmore opgesom: 190
This process of embodying the terms of a jural act in a single memorial may be termed
the integration of the act,i.e. its formation from scattered parts into an integral documentary
129