Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
stereotipering wat gedurende die apartheidsjare bestaan het, naamlik dat swartes wreed is,
herbevestig (Duncan 1996:174). Dit wil voorts voorkom asof daar ’n afname in die aantal
rasse-insidente by skole is, gemeet aan die vermindering in die aantal berigte wat gedurende
die 21ste eeu oor rassekonflik gepubliseer is.
Geïnstitusionaliseerde rasseskeiding is in 1994 onwettig verklaar. Die diamentrale
verandering in die onderwysbeleid het ’n inherente verandering in leerdersamestelling tot
gevolg gehad. Uit voorgaande bespreking van Rapport se uitbeelding van rassekonflik blyk
dit dat (aanvanklik) nóg die gemeenskap nóg die ouers, en ook nie die leerders nie, gereed
was vir die verandering. Dit lyk egter asof lede van die gemeenskap, ouers, opvoeders en
leerders 18 jaar na die demokratisering van onderwys steeds bots as gevolg van
diepgewortelde rassevooroordele. Rassespanning word egter nie meer as die kernoorsaak van
skoolgeweld voorgehou nie.
Tema 6: Die “ons is nie so nie”-diskoers
’n Tema wat oor al drie vlakke van die ekosistemiese model strek, is die “ons is nie so nie”diskoers.
In dié diskoers distansieer die skrywers van artikels of diegene met wie hulle
onderhoude gevoer het hulle van die geweld, of van wat in hulle oë onaanvaarbare gedrag is.
Die “ons is nie so nie”-diskoers bereik waarskynlik ’n hoogtepunt in die reflektiewe opstel
van Cloete (2010:7). Deur die volledige plasing van die opstel van ’n matriekleerder,
gee Rapport ’n stem aan leerders wat as gevolg van die 2010-opvoederstakings gely het. By
die lees van die volgende aanhalings moet in ag geneem word dat die skrywer nie ’n
opgeleide joernalis is nie. Die naïewe eerlikheid van die matriekdogter vind waarskynlik
groter aanklank by baie lesers as ’n saaklike berig oor ’n opvoederstaking.
Ons het skoolgegaan tot so 11:00 toe ek die onheil van die vuvuzelas hoor
naderkom. [...] Wat gaan die betogers doen? Ek was nog nooit so bang om by die
skool te wees nie! Ek weet hierdie mense staak vir meer geld en lug hul menings
so tussen die geraas deur. By die Hoërskool Ermelo se skoolhek [...] was mense
woedend omdat ons skoolgaan. (Cloete 2010:7)
Teenoor die stakers plaas sy “ons behulpsame, ondersteunende onnies. Hulle gee nie om om
ons ná skool of naweke te help nie en is bereid om ekstra klasse in sulke onmoontlike tye
soos nou aan te bied” (Cloete 2010:7).
In voorgaande twee aanhalings word verskeie merkers gebruik om ’n afstand tussen diegene
op die skoolterrein (“ons”, “ek” en “ons ondersteunende onnies”) en die stakers (“die onheil”,
“betogers” en “hierdie mense”) te skep. Voorts word dit beklemtoon dat “ons” nie soos
“hulle” is nie. “Hulle” bring “onheil” en gevaar (“woedend”), en is boonop onordelik (“so
tussen die geraas deur”). “Ons”, daarenteen, was “by die skool”. Hoewel Cloete die illusie
skep dat sy begrip toon vir die rede waarom die opvoeders staak, vergroot sy die afstand
tussen haar en haar “onnies” enersyds en “hierdie mense” andersyds as sy dan vra: “Is ons
365