Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
Uit die koerantberigte wil dit voorkom asof skoolgeweld ’n ernstige probleem in Suid-Afrika
is. Rapport-lesers word gekonfronteer met berigte waarin die gewelddadige aard van
skoolgeweld wat buite beheer is, op die voorgrond gestel word. Die gebreke in navorsing oor
geweld by skole in Suid-Afrika bemoeilik ongelukkig die kontekstualisering van
skoolgeweld.
5. Samevattende gevolgtrekkings
Die studie werp lig op Rapport se uitbeelding van skoolgeweld as ’n multidimensionele
sosiale probleem in Suid-Afrika. Berigte oor skoolgeweld wentel hoofsaaklik om leerders as
geweldplegers én slagoffers. In die berigte is leerders by uitstek eendimensioneel tot
demografiese besonderhede gereduseer. Hoewel dit moeilik is om ’n tipiese
leerdergeweldenaar of -slagoffer te identifiseer, kom stereotipering algemeen voor. Slagoffers
word voorgehou as leiersfigure en rolmodelle. Daarteenoor word die skuldiges as ongure,
gemarginaliseerde kinders geëtiketteer. ’n Aantal van die berigte breek deur die beperkende
grense van stereotipering, wek empatie met die booswigte en stel spogleerders en slagoffers
aan die kaak. Leerders val nie net hulle medeleerders aan nie, maar ook hulle opvoeders, lede
van die gemeenskap en onderwysstrukture. Rapport beeld ouers by uitstek uit as randfigure
wat saam met hulle kinders ly. Rapport se uitbeelding van opvoeders roep twee teenstrydige
beelde op: aan die een kant van die pendulum is daar sorgsame, liefdevolle opvoeders wat
hulle eie veiligheid op die spel sal plaas ter wille van die leerders wat onder hulle sorg
geplaas is, maar aan die ander kant van die pendulum vind ons onbekwame persone wat in
gebreke bly om ’n geborge onderrig- en leermilieu te vestig en selfs leerders sal aanrand.
Berigte oor die wisselwerking tussen gemeenskapfaktore en skoolgeweld bevestig
stereotipes: skoolgeweld is ’n gegewe in gemeenskappe waar geweld, misdaad en armoede
hoogty vier. Die teendeel is egter ook waar: skoolgeweld vind ook in spogskole en in skole in
gegoede woonbuurte plaas. Skole is nie veilige vestings nie. Geweld spoel nie net tot teen die
omheining nie, maar dring die terrein binne en word die speelveld van rampokkers en
bendelede. Uit die media-ontleding blyk dit dat rassespanning by skole dikwels tot geweld
lei. Gedurende die 1990’s was skoolgeweld skynbaar sinoniem met rassegeweld. Daarteenoor
blyk dit dat rassespanning gedurende die 21ste eeu slegs een van vele oorsake van
skoolgeweld is. Die skynbare afname in rassekonflik is waarskynlik nie net ’n weerspieëling
van wat werklik in skole gebeur nie, maar ook ’n aanduiding van veranderinge in Rapport se
lesersprofiel en redaksionele beleid (Roodt 2011). Berigte oor skoolgeweld lê klem op die
gewelddadige aard van skoolgeweld. Veral leerders word uitgebeeld as uiters gewelddadige
kriminele. Voorts suggereer berigte oor skoolgeweld dat die geweldsituasie buite beheer is as
gevolg van die skynbare toename in insidente, die binnedringing van geweld in alle skole –
ook skole in spogwoonbuurte – en die onvermoë van rolspelers om dit hok te slaan. Terwyl
die suggestie dat die situasie buite beheer is, tot ’n vrees-psigose kan lei, kan die “ons is nie
so nie”-diskoers tot ’n apatiese houding by die leserspubliek lei.
370