Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
nog altyd aan vroue gekoppel was, maar dat dit noodsaaklik is om, wanneer
genderverhoudings ondersoek word, beide mans en vroue te betrek:
Masculinities studies forced the restatement of gender understandings and
relations to include men and women. Agreeing with feminists that men oppressed
women, they [diegene wat die heersende sieninge oor manlikheid kontesteer –
M.C.] acknowledged that masculinity was something constructed.
Die insluiting van die studie van gender kom volgens Morrell (1998:7) neer op ’n holistiese
benadering en ʼn verset teen vooroordele soos homofobie en vrouehaat.
Gardiner (2002:10) wys daarop dat die grense van manlikheidstudies ook voortdurend
bevraagteken word, veral die kwessie onder watter aspek van genderstudie dit tuishoort. Sy
meen egter daar is sekere raakpunte tussen feminisme en manlikheidstudies: albei bestudeer
gender en die historiese ontwikkeling van gender wat onderhewig is aan magsuitoefening, en
albei gaan daarvan uit dat manlikheid nie monolities is nie en nie net geassosieer moet word
met die hegemoniese vorme van manlikheid nie. In die derde plek meen Gardiner dat
feministiese en manlikheidstudieteoretici moet saamwerk aan die intellektuele skepping van
’n raamwerk vir kritiese ondersoek. In die vierde plek is genderteoretici dit eens dat die
biologiese ’n rol speel in genderontwikkeling, maar dat die normatiewe opvattinge oor die
“essentialist conceptions of gender and sexuality as fixed by God” (Gardiner 2002:12)
bevraagteken moet word.
Dit is teen hierdie agtergrond dat ek die uitbeelding van gay manlikheid in die drie
debuutdigters se werk ondersoek en fokus op die uitbeelding van bepaalde aspekte van
manlikheid in hulle werk. Dié tekste word ondersoek om vas te stel in watter mate die digters
aansluit by ander skrywers wat oor manlikheid, en spesifiek gay manlikheid, in Afrikaans
skryf en in watter mate hulle ’n alternatief daarstel wat die heteronormatiewe siening van
manlikheid uitdaag en bevraagteken.
4. Die vader-seun-verhouding
Die vader-seun-verhouding is ’n deurlopende tema in die skryfwerk van beide gay en straight
skrywers in Afrikaans – vergelyk byvoorbeeld Olivier (1996, 2008), Viljoen (2003) en
Hambidge (2009). Volgens Visagie (2004:7) word verskeie vaderlike figure gewoonlik in
literêre tekste uitgedaag: die vader binne die Oedipale familiedrama, die afwesige vader, die
politieke vader, die literêre vader, die goddelike vader en die vader wat as simbool van
homofobiese onderdrukking beskou kan word. Vervolgens gaan ek drie gedigte uit die drie
digters se onderskeie bundels wat oor hierdie verhouding handel, bespreek.
4.1 Sintuiglike persepsies van die liggaam van die vader
In onderstaande gedig van Marais word die pa direk aangespreek (2008:78):
446