Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
2004:28). Die uitgangspunt is dat die fokus op die oorheersing van ander mensegroepe die
antroposentrisme bestendig wat die teiken behoort te wees van enige aardgesentreerde kritiek.
Murray Boochin, wat beskou word as die vader van sosiale ekologie, beaam die radikale
ekologie en ekofeminisme se standpunt dat menslike hiërargieë verantwoordelik is vir die
grootste hoeveelheid omgewingskade, maar hy kritiseer voorstanders van die radikale
ekologie wat die sosiale faktore onderskat wat aanleiding gee tot die omgewingsverskynsels
wat die onderwerp is van hulle kritiek (Boochin 1999:284). Garrard (2004:28) beskryf die
sosiale ekologie as eksplisiet polities en wys op ooreenkomste met eko-Marxisme in die
propagering van die verandering van politieke samelewingstrukture, sodat produksie vir die
akkumulasie van rykdom vervang kan word deur produksie om in werklike behoeftes te
voorsien.
Die teoretiese grondslag van die ekokritiek wat hier verskaf word, dien as kriptiese belyning
vir my benadering totDie kremetartekspedisie waarin die doelwit van ekokritiese studie
sentraal staan, soos vroeër gestel in die woorde van Childs en Fowler (2009:65): “the
interaction between human activity and the [...] non-human phenomena which bear upon
human experience”. Aspekte in die roman wat duidelik aansluit by spesifieke ekokritiese
denkskole, byvoorbeeld dié van die radikale ekologie of ekofeminisme, word aangeraak,
maar die fokus van die ondersoek is eerder breedweg ekokrities in die sin dat dit gerig is op
die uitbeelding van ’n spesifieke aspek van die mens se verhouding met die natuurwêreld
naamlik die invloed van die natuur en van die wisselwerking daarmee op identiteitsaspekte in
Stockenström se roman.
Aangesien identiteit ’n sleutelkonsep is in die roman-ontleding wat volg, moet ook daarvoor
’n bondige teoretiese fundering verskaf word wat verhelderend sal wees vir die argument wat
in die artikel ontvou. As eerste belangrike beginsel vir hierdie argument geld dat identiteit
nooit in isolasie bepaal word nie: “There is no such thing as an individual, only an individualin-context,
no such thing as self, only self-in-place” (Evernden 1996:103). Drie verdere
kwessies omtrent identiteit word in die volgende paragrawe kernagtig belig: die sosiaalgekonstrueerdeaard
daarvan, die aspek van persoonlike identiteit / self-identiteit en die
kwessie van differensiasie en die Ander in identiteitskepping.
’n Artikel waarin die tersaaklike identiteitsaspekte duidelik onderskei en bespreek word, is
dié van James Fearon (1999) getiteld “What is identity (as we now use the word)?”. Hierin
onderskei Fearon twee betekenisaspekte van identiteit wat afsonderlik of in kombinasie kan
figureer, naamlik sosialeidentiteit en persoonlike of self-identiteit(personal identity). In die
eerste betekenisverband verwys identiteit na ’n sosiaal-gekonstrueerde kategorie, ’n
groepering van mense geëtiketteer deur menslike denke en diskoers (Fearon 1999:2, 15).
Hierdie sosiale kategorieë is histories gebonde en veranderlik, en gekoppel aan ’n rol of
funksie (byvoorbeeld versorger, toesighouer, werker) of aan tipes (byvoorbeeld gays,
Moslems, slawe, mense uit Afrika). Hierdie tipes word geëtiketteer deur sogenaamde
gedeelde kenmerke in voorkoms, begeertes, gedrag, ervaring, geloof en morele aspekte,
waardes, taal, kennis en menings (Fearon 1999:10, 13–4). Sosiale identiteit is dikwels
317