Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
appèlregter Centlivres wél in sy gebruik van die term “consideration” dieselfde betekenis
daaraan geheg het as in die Engelse reg. Hierdie afleiding kan gemaak word uit die feit dat hy
juis verwys het na gesag oor “additional consideration” soos in die Engelse reg verstaan. Die
regter verwys byvoorbeeld na The King v The Inhabitants of Scammonden 306 waar die King’s
Benchbeslis het dat “where the consideration expressed in a deed of conveyance was £28,
parol evidence was admissible to prove that £30 was the real consideration.” 307 Appèlregter
Centlivres AR verklaar ook:
The rule is that, where there is one consideration stated in the deed, you may
prove any other consideration which existed, not in contradiction to the
instrument; and it is not in contradiction to the instrument to prove alarger
consideration than which is stated. 308
Die regter kon met die gebruik van die term “larger consideration” tog net teenprestasie
(“consideration”) soos verstaan in die Engelse reg bedoel het. ’n Mens kan tog nie praat van
’n “groter” (“larger”) “rede vir” nie! Die enigste afleiding wat hieruit gemaak kan word, is
dat hy homself gebonde geag het aan die Engelse presedent soos uiteengesit in die Turnersaak.
309 Dit wil dus voorkom of die Suid-Afrikaanse howe weer eens ’n (klaarblyklik
verkeerde) Engelse presedent in ons regstelsel oorgeneem het.
Daar kan derhalwe ook nie saamgestem word met Zeffertt en Paizes dat appèlregter
Centlivres die Engelse reël uit sy konteks aangewend het waar hy verklaar dat die reël van
toepassing op bykomende prestasie op die feite inAvis v Verseput 310 van toepassing was nie.
Ook word verskil met hierdie skrywers se standpunt dat hierdie saak die vreemde gevolge
illustreer van ’n situasie waar volksvreemde beginsels oorgeneem word in ons reg en hierdie
beginsels daarby aangepas moet word. 311 Appèlregter Centlivres het nie ’n Engelse reël buite
sy konteks toegepas of ’n vreemde konsep in ons reg oorgeneem nie, maar bloot ’n
(verkeerde) Engelse presedent nagevolg en verkeerd uitgelê. In sy uitspraak verwys hy
geensins na gevalle waar géén “consideration” of ’n “nominal consideration” ter sprake is
nie, maar bloot na “’n verdere prestasie” (“a further consideration”) wat in ooreenstemming is
met die “prestasie” (“consideration”) vervat in die akte. 312
Wat derhalwe gekritiseer moet word, is nie die toepassing van Engelse reëls buite hulle
konteks nie, maar die blote navolging van Engelse presedente sonder ’n behoorlike ondersoek
na die korrektheid daarvan, asook ’n verkeerde uitleg van gemelde presedente. Indien
appèlregter Centlivres sou toegee dat die Engelse presedent van Turner 313 verkeerd was en
dat die Engelse reg oor “additional consideration” slegs op gevalle van toepassing was waar
daar sprake was van geen of ’n nominale “consideration”, sou hy dalk in staat gewees het om
te beslis dat die “additional consideration”-leerstuk beperk moet word tot sy Engelse tuiste,
en dat dit geen bestaansreg in die Suid-Afrikaanse reg het nie.
Hoe dit ook al sy, die “additional consideration”-leerstuk het ’n integrale rol in die Suid-
Afrikaanse reg gespeel. Die resultaat hiervan was wat Zeffertt en Paizes na verwys as “the
143