Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
Hierdie debat is nie besonder ter sake in konstitusionele demokrasieë waar grondwetlike
vergelyking as vertolkende onderneming toegepas, aangemoedig en, soos in Suid-Afrika,
uitdruklik deur die Grondwet gemagtig word nie. Die eerste beswaar van die teenstanders in
Amerika van die gebruik van buitelandse reg in sake wat plaaslik bereg word, berus op ’n
uitgediende teorie van grondwetsvertolking, naamlik “originalism”, wat beide die Suid-
Afrikaanse konstitusionele hof 129 en grondwetkenners in Suid-Afrika 130 uitdruklik verwerp.
Wat die tweede beswaar betref, staan antagoniste in hierdie kategorie alleen in hulle
oortuiging dat grondwetlike vergelykingsarbeid ’n onvermydelike en onoorkombare
bedreiging vir die skeiding van magte is. In geen jurisdiksie waar aanvaar word dat
buitelandse reg as hulpmiddel in grondwetsvertolking kan dien, word sodanige reg gesien en
toegepas as bindend nie(dit is trouens een van die sterkpunte daarvan), 131 en howe raadpleeg
dit nie met ’n wetgewende ingesteldheid nie, of buig nie onkrities die knie voor sienings wat
in buitelandse gesagsbronne gehuldig word nie. In die aanwesigheid van kragtige en wyderkende
grondwetlike meganismes en leesstrategieë wat die skeiding van magte beveilig, is
vergelykende grondwetlike regspraak ’n hoogs onwaarskynlike kandidaat om die Achilleshiel
van trias politica te wees.
’n Voltreffer-argument téén die antagonisme van vergelykingsongelowige Thomasse is dié
van (onder meer) Vicki Jackson: 132 “Comparison is inevitable!” Weiering om te vergelyk –
en die oorwoë afwys van vergelykingsarbeid – verg ’n besluit ... wat op vergelyking berus:
We cannot help but draw on comparisons with other systems in understanding
and giving meaning to our own ... When Justice Scalia asserts that U.S.
federalism is uniquely American, he is making an implicit comparison to other
systems and asserting that there is no other system like that of the United States ...
We cannot wholly prevent ourselves from being influenced by what we think we
know about other countries.
Die tipe vergelyking waarna Jackson hier verwys, is oorwegend implisiet en dit is belangrik
om dit eksplisiet te maak sodat onderskei kan word tussen die kaf van wat ons dink ons weet
van andere en die koring van dit wat ons werklik weet. Laasgenoemde verg suiwer
vergelykingsarbeid.
Sommige kommentators 133 stel in hulle relaas van die Suid-Afrikaanse grondwetlike
regspraak oor die gebruik van buitelandse reg in grondwetsvertolking, soms regters (van die
konstitusionele hof) wat entoesiasties ten gunste is of was van die gebruik van vergelykende
grondwetsvertolking op teen regters wat van skeptisisme in hierdie verband verdink word.
Regter Kriegler se waarskuwende opmerking in Fose v Minister of Safety en Security 134 dat
hy hom daarvan weerhou “to engage in a debate about the merits or otherwise of remedies
devised by jurisdictions whose common law relating to remedies for civil wrongs bears no
resemblance to ours en whose constitutional provisions have but a passing similarity to our
article 7(4)(a)”, word byvoorbeeld deur Cheadle, Davis en Haysom 135 opgeneem as sowel ’n
bevraagtekening van “the value of foreign law” as die verwoording van ’n siening wat
teenstrydig is met regter Ackermann se bereidwilligheid om buitelandse regsgesag in
24