Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
Postvonnis-regte en verwagtinge van slagoffers en
oortreders in geweldsmisdade met verwysing na die
rolprent The secret in their eyes
Opsomming
Annette van der Merwe
Annette van der Merwe, Fakulteit Regsgeleerdheid, Universiteit van Pretoria
Suid-Afrikaanse slagoffers van gewelddadige misdade soos verkragting en moord kan tans
verwag dat lewenslange gevangenisstraf as die swaarste moontlike vonnis aan hul oortreders
opgelê word. Na vonnisoplegging is die werklike termyn van aanhouding wat uitgedien moet
word, nie net vir die oortreder van belang nie, maar ook vir die slagoffer.
Die Argentynse rolprent The secret in their eyes gee ’n treffende illustrasie van die verraad
wat ’n agterblywende wewenaar ervaar wanneer die staat versuim om sy verpligting na te
kom om sy vrou se moordenaar regmatig te straf. In sy strewe na geregtigheid word hy self ’n
lewenslange slagoffer. Die rolprent bring die regte van slagoffers en oortreders tydens die
postvonnis-fase op die voorgrond. Hierdie fase word ondersoek met spesifieke verwysing na
slagoffers se redelike verwagtinge van die staat, bemagtiging deur middel van hul regte
(byvoorbeeld die reg om inligting relevant tot paroolbesluite te verskaf), en die
ondersteuningstrukture tot hul beskikking om die effek van geweldsmisdaad aan te spreek.
Daarbenewens word die regte van oortreders wat lewenslange vonnisse uitdien, beoordeel,
soos die reg op waardigheid en menslike interaksie, asook die reëls met betrekking tot die
vonnistermyn en paroolvergunning. Die rolprent bekragtig die motivering onderliggend aan
’n kultuur van regte vir beide slagoffers en oortreders. Daarby word die wesenlike spanning
tussen die regte van beide partye en die dwingende vereiste om ’n balans tussen die twee te
vind, geïllustreer. Die artikel wys uit dat wanneer regsteks in formele onderrig deur die
gebruik van rolprentmateriaal gekontekstualiseer word, die opleiding en begrip van
regstudente aangevul en verskerp kan word. *
Trefwoorde: geweldsmisdaad; impakverklarings; lewenslange gevangenisstraf; menseregte;
oortreders; oudiovisuele materiaal; parool; postvonnis-fase; regsopleiding; slagofferregte;
vonnis.
176