Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
statutêre skrifvereiste is, soos in die geval van ’n koopkontrak van grond. Die rede hiervoor is
volgens die hof:
... nie omdat dit ’n uitsondering is op die bewysreëls ten opsigte van mondelinge
getuienis wat heet ’n skriftelike kontrak te weerspreek of wysig nie, maar omdat
dit sou sondig teen die bepalings van art 1 van Wet 68 van 1957, aangesien
daardie voorskrif vereis dat daar sekerheid moet bestaan omtrent die identiteit van
die partye. 271
Daar mag in so geval ook geen ekstrinsieke getuienis aangebied word om ’n beding
aangaande die wyse van betaling ten aansien van sodanige kontrak te bewys nie, en die
relevante beding moet in die skrif self vervat wees. 272
3.2.3 “Uitsonderings” op die integrasiereël
3.2.3.1 Inleiding
Volgens Zeffertt en Paizes het die Williston-benadering, 273 of dan ten minste die tradisionele
benadering wat dit weerspieël, tot die onvermybare gevolg aanleiding gegee dat daar ’n
algemene integrasiereël deur die Suid-Afrikaanse howe, waarop daar ’n aantal kategorieë
uitsonderings bestaan, geformuleer is. Hierdie skrywers verklaar: “This is something that
often happens when the courts, in attempting to determine whether evidence is relevant or
supererogatory, fail to recognize that relevance does not exist in a vacuum.” 274
Daar was ook kritiek vanuit verskeie oorde oor hierdie benadering van ons howe. Zeffertt en
Paizes is van mening dat dit afgeskaf behoort te word 275 en deel die standpunt van Calamari
en Perillo wat verklaar dat die benadering aanleiding gee tot ’n gedwonge insluiting van
feitesituasies in kategorieë waar die integrasiereël nie van toepassing is nie. 276 Schmidt is ook
van mening dat die verskillende kategorieë van toelaatbare getuienis nie kwalifiseer as egte
uitsonderings op die integrasiereël nie, maar eerder as gevalle wat buite die werking van die
reël val. 277 Schwikkard en Van der Merwe deel hierdie standpunt: “Some of these are not
truly exceptions, but rather instances which fall outside the scope of the rule.” 278 Zeffertt en
Paizes stem saam: “These cases are frequently regarded as exceptions to the general rule, but
it is probably more accurate to say that if the rule is correctly formulated, they do not come
within its scope at all.” 279
Selfs van die Suid-Afrikaanse howe het die menings van gemelde skrywers op hierdie punt
gesteun. In Strydom v Coach Motors (Edms) Bpk 280 beslis regter Hiemstra byvoorbeeld:
“Hulle word soms ‘exceptions to the parol evidence rule’ genoem, uitsonderinge op die reël
teen ekstrinsieke getuienis, maar hulle is in werklikheid gebiede wat nie deur die reël gedek
word nie en nie teen die reël aanstoot nie.” 281
Hoe dit ook al sy, hierdie “reël-uitsondering”-benadering is deur die meeste van ons howe
gevolg en daar word derhalwe, gerieflikheidshalwe, by hierdie klassifikasie gehou. Die
volgende uitsonderingsgevalle is dan ook deur die howe geformuleer, naamlik
140