Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
leefstylbemarking vir motorfietse in Suid-Afrika (Barnes 2007). Daar kan duidelike fases in
hul bemarkingsveldtog in Suid-Afrika onderskei word. Hoewel Harley-Davidson, KTM en
Honda soortgelyke strategieë suksesvol toepas, bied ek slegs ’n brokkie eerstehandse ervaring
aan.12
In 2003 het ek byna elke GS-ryer in Port Elizabeth geken, want ons was ’n relatief klein
groep ryers wat gereeld lang ritte saam afgelê het. So het ek byvoorbeeld in 2003 saam met
22 ander klublede oor vyf dae byna 4 000 km op ’n tog deur Namakwaland en die Weskus
afgelê.
Vandag ken ek nie ’n tiende van die eienaars van GS-motorfietse in Port Elizabeth nie. Met
die opkoms van die rubi’shet motorfietskultuur in Suid-Afrika wesenlik verander in die sin
dat daar nou duidelik twee “identiteite” binne die motorfietsgemeenskap bestaan. Die meeste
bikers beskou die motorfietsryer as iemand wat die kernwaardes van die ware ryer verwerp,
naamlik ’n sterk gevoel van eenheid, onderlinge lojaliteit, en streng onderwerping aan ’n
ongeskrewe gedragskode. Die motorfietrsryer is in die oë van die biker ’n materialis wat die
motorfiets as statussimbool en identiteitskruk gebruik; daarteenoor is die biker se motorfiets
vir hom nie soseer ’n toebehoorsel tot ’n lewenstyl nie, maar die onmisbare gereedskapstuk of
instrument (tool) waarsonder sy lewenswyse nie moontlik is nie.
Die biker sien homself as lid van ’n “broederskap” van motorfietsryers; daarteenoor word die
motorfietsleefstyl, wat deur veral BMW- en Harley-Davidson-ryers aangehang word, as ’n
modegier beskou. As sodanig is die motorfiets uitruilbaar met enige van die ander
“rykmanspeelgoed” van die tyd: jetski’s, vierwielfietse, luukse viertrekvoertuie, lugballonne,
sweeftuie, e.d.m.
Die meeste eietydse toetreders tot die motorfietslewenstyl ken nie die biker-tradisies nie, en
steur hulle ook nie daaraan indien hulle wel daarvan bewus sou word nie. Ek baseer hierdie
siening op my persoonlike ervaring vanaf veral 2004 tot die hede; en talle gesprekke met
bikers, asook briewe en kommentaar in plaaslike motorfietstydskrifte, bevestig dit.
11. Ten slotte
Die kultuur van Suid-Afrikaanse motorfietsryers is ’n boeiende studie, en in die lig van
onlangse insigte oor materiële kultuur bied ’n ondersoek daarvan ryk navorsing op die terrein
van visuele antropologie, sosiologie en mediastudies. Suid-Afrika het ’n ryk
motorfietskultuur wat nog baie navorsing verg om uit die verf te kom, en indien dit nie gou
gedoen word nie, sal ’n hele stuk kultuurgeskiedenis vir ons verlore raak.
Gedurende die afgelope ongeveer 15 jaar het daar omvattende veranderings in die
samestelling van die motorfietsentoesias-gemeenskap plaasgevind, en waar bikers eers as
uitvaagsels gesien is, genereer die motorfietsgemeenskap vandag ’n beduidende inkomste, nie
slegs in die direkte verkoop van motorfietse en bybehore nie, maar in terme van spandeerkrag
binne die konteks van toerisme. Dit het gelei tot die vestiging van ’n nuwe randbedryf van
272