Maart 2013: jaargang 10, nommer 1 - LitNet

LitNet Akademies Jaargang 10 (1), Maart 2013
Uit die ontleding van die nuusberigte en redaksionele kommentare blyk dit egter ook dat
skoolgeweld nie beperk is tot skole wat in arm woonbuurte geleë is nie. Joernaliste rapporteer
ook oor geweldsinsidente by “’n bekende skool in Port Elizabeth” (Wondergem 2011:8) en
by “spogskole” in Durban (De Bruin 2007:14), Noordwes (Kühne 2004b:2) en Gauteng
(Krüger 1999:1). In ’n berig deur De Vries (2005:2) waarin oor geweld teen opvoeders
verslag gedoen word, word dit duidelik gestel dat dié soort geweld nie tot spesifieke soorte
skole of woonbuurte beperk is nie. Inteendeel, dit vind plaas “in elke provinsie van die land
[...] orals in skole [...]: van die platteland tot die stede, in openbare tot private skole en van
duur woongebiede tot plakkerskampe”. Hierdie uitspraak stem grootliks ooreen met
bevindinge deur De Wet (2003a:38), naamlik dat skoolligging slegs ’n geringe invloed op
misdaad by skole het.
Verskeie persone met wie Rapport onderhoude gevoer het, deel die siening dat die
disintegrasie van behoudende gemeenskapswaardes ’n kernoorsaak van skoolgeweld is. ’n
Onderwyskundige (in De Vries 2005:2) vat die siening soos volg saam: “Ons klaskamers
word toenemend die brandpunte of skuurplekke waar die samelewing se gebrek aan respek
vir mekaar uitgewoed word.” Dié beklemtoning van die disintegrasie van
gemeenskapswaardes as oorsaak van skoolgeweld is ook aanwesig in werke deur De Wet
(2003a:38), Leoschut (2008:9), Stapels (2000) en Van der Westhuizen en Maree (2009:48).
Die golf van misdaad waaroor daar in voorgaande paragrawe geskryf is, spoel nie net tot téén
skole nie (Malan 2006b:14), maar dring ook die skole binne. In sommige van die berigte
word beskryf hoe buitestanders die skoolterrein betree en leerders konfronteer (Fourie
2006b:14) en met pangas rondjaag (Fourie 2006e:14), en bendelede pouses dagga en alkohol
onder leerders versprei (Van Wyk 2006:14). Fourie (2006c:14) verwys na “aanrandings en
inmenging deur lede van die gemeenskap in sake op die skoolterrein”. Kühne (2002:3)
beskryf hoe leerders van ’n naburige skool asook volwassenes by ’n skoolhek saamgedrom
en leerders geïntimideer het.
Gewelddadige optrede deur buitestanders is nie net op leerders gemik nie. Krüger (1999:1)
beskryf byvoorbeeld in besonderhede hoe ’n sekretaresse by ’n skool met AK 47’s aangehou
is en ’n skoolhoof deur rowers “oorrompel” en die skool ingesleep is. Hy is van die boonste
verdieping af deur ’n dak gegooi en is beseer. De Bruin (2002:16) se berig oor geweld in
KwaZulu-Natal verwys onder andere na die moord van ’n opvoeder, dreigemente deur lede
van die gemeenskap om ’n opvoeder te verkrag en die kaping van ’n opvoeder se motor.
Ma’s wat kinders by die skool kom op- en aflaai, is “sagte teikens” vir kapers en rowers
(Krüger 1999:1).
Die rol van buitestanders by skoolgeweld is reeds in mediastudies (De Wet 2009:51; Jacobs
2012:70) uitgelig. Jacobs (2012:71) het byvoorbeeld bevind dat veral in die Wes-Kaap
bendebedrywighede na die skole oorspoel. Volgens haar beland leerders nie net in die
kruisvuur tussen volwasse bendelede nie, maar bendes werf ook leerders om hulle
skrikbewind in die skool voort te sit.
361