Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

ijeengesprokkeld kunnen worden, is duidelijk op te maken dat in de meeste grote
parochiekerken , zelfs landelijke, de priesters van een bepaalde kerk, parochie of regio zich
verenigden om vanuit hun organisatie de stichting van jaargetijden en andere diensten te
kunnen accepteren. Sommige van die instellingen, zoals de cotidiane, het commuun van de
zeven getijden of het college van memoriemeesters, die ook belast waren met de uitvoering van
de getijden in de parochiekerk, hadden zelfs al antecedenten in de dertiende eeuw. Het
voordeel van dergelijke organisaties was dat zij een schare aan priesters ter beschikking
hadden om de dienst plechtig op te luisteren, eventueel met gezang, wat in een periode als
de late middeleeuwen met haar zucht naar pracht en praal bijzonder goed gesmaakt werd.
Hun belang als ontvangers en uitvoerders van jaargetijden werd voor Den Haag overtuigend
aangetoond door Van Kan. 65
6. BESLUIT
In het onderzoek naar middeleeuwse jaargetijden, dat op dit ogenblik voor de Nederlanden
nog maar in een beginstadium verkeert, dient men oog te hebben voor geografische en
chronologische verschillen. Toch is er met het gebied buiten de Nederlanden, ondanks enkele
verschillen, een grote mate van gelijkenis vastgesteld. Vrij algemeen geldt dat naarmate de
middeleeuwen vorderden, de populariteit van een jaargetijdenstichting toenam, althans tot
omstreeks 1520. Vooral in de tweede helft van de vijftiende eeuw oefende het jaargetijde in al
zijn diversiteit zo een grote aantrekkingskracht uit dat welgestelde burgers zich grote moeite
getroostten om een jaargetijde te organiseren waarvan de uitvoering een waar massaspektakel
bood. Dit uiterlijke vertoon had dus duidelijk een sociale functie. Desondanks bleef het
uitgangspunt om via een jaargetijdenstichting zo veel mogelijk gebeden te verzamelen en
missen te laten vieren, zo plechtig mogelijk en met zo veel mogelijk priesters en andere
aanwezigen . Het doel bij uitstek bleef immers het vermijden van een al te lang verblijf in het
vagevuur, terwijl men in de vele distributies naast een bezorgdheid voor het eigen zielenheil
ook een waarachtige vorm van naastenliefde voor de arme medemens toonde.
65
Van Kan, ‘“Om de zalicheyt”‘, pp. 13-14.
155