Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

Net zoals heiligen heeft Odfried de capaciteit om aan de stervelingen te verschijnen. Hij toont
de koster van de Sint-Pietersabdij waar men zijn graf moet delven en als bij wonder vindt men
op die plek een spiksplinternieuwe en hagelwitte sarcofaag. 40 Bij de graflegging verschijnt een
hemels licht, wat wijst op de gunst van de goddelijke Majesteit, aldus de auteur. 41 Net zoals
in het Miraculum sancti Donatiani, verschijnt Odfried in gezelschap van twee heiligen,
die schitteren en prachtig uitgedost zijn. 42 En hij geeft aan Sint Donaas de opdracht om de
kanunnik te genezen gratia mei, ‘terwille van mij’. 43
Odfried werd blijkbaar als een heilige beschouwd en dit blijkt ook uit de wijze waarop hij
in dit mirakelverhaal ten tonele wordt gevoerd, alhoewel niet helemaal... Want ook hier gaat de
auteur niet voluit om van de stichter van Watten een heuse heilige te maken. Wanneer Odfried
een tweede maal verschijnt vraagt de vrome vrouw hoe hij het stelt nu hij overleden is. Er komt
een jammerend antwoord: ‘De straf en het vuur zijn onbeschrijfelijk’. 44 De vrouw vraagt
hem daarop of Sint Niklaas, die hij bij leven zo’n eer heeft betuigd, hem dan niet ter hulp is
gekomen? Odfried bekent het volgende: ‘Diegene die ik veracht heb, die ik buitengegooid heb,
die ik beschouwd heb als een middelmatige of mindere heilige, de grote en machtige belijder
Richarius, is hier mijn helper (adiutor) en bemiddelaar (mediator)’. 45 Waarna een beschrijving
volgt van de kwellingen en van de niet aflatende bijstand van Richarius totdat Odfried door
diens toedoen bevrijd werd en overgebracht werd naar de eeuwige rust. 46 Hij spoort de vrouw
aan om stante pede naar Watten te gaan en de kanunniken over zijn wedervaren te vertellen. 47
Ze moeten immers dringend Richarius in ere herstellen of ook hen zal een straf ten deel vallen.
Dit laatste element brengt ons opnieuw bij het beeld van de bezorgde vader die nog steeds
waakt over zijn broeders en bekommerd is om hun zielenheil.
Ten slotte staat Odfried centraal in het Exordium Guatinensis ecclesiae, dat door de
anonieme Wattense kanunnik omstreeks 1100 geschreven werd. 48 Dit stichtingsverhaal
heeft een erg rijke inhoud. De auteur heeft oog voor de geografische ligging van Watten, de
voorgeschiedenis van de plaats, voor de levenswijze van de reguliere kanunniken, voor de
verwerving van het grondbezit, met een speciale aandacht voor de procedures en getuigen -
lijsten die hij opneemt in zijn verhaal, ook de namen van enkele weldoeners blijven niet
onvermeld . De rode draad is echter de stichter en eerste prior Odfried wiens kwaliteiten en
40
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 919 r. 40-47.
41
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 919 r. 47-49: ‘Igitur peractis officiis, cum iam
deberet corpus illud in sepulcrum deponi, affuit lux caelestis ad easdem exequias, et divinae maiestatis favor
indicio clari luminis in modum sperae praetensi se adesse manifestavit.’
42
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 920 r. 15-16.
43
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 920 r. 16-19: ‘“Si tu sanari vis, venies ad
sanctum Donatianum Brugis, et ille gratia mei sanabit.” Et conversus, dixit ipsi sancto: “Domine, si venerit ad te
Brugis, quaeso, ut sanetur.” At ille blande annuens, ait: “Ita fiet”.’
44
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 919 r. 53-54: ‘Inenarrabilis fuit poena ignisque,
quibus castigabar.’
45
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 920 r. 2-3: ‘“Ille”, ait, “quem despexeram, quem
expulseram, quem quasi mediocrem aut potius minimum sanctum putabam, magnus et potens confessor
Richarius, ille mihi adiutor, ille mediator…”.’
46
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 920 r. 4-7.
47
Ex miraculis S. Richarii auctore Hariulfo, ed. Holder-Egger, p. 920 r. 7-11: ‘... quia sicut in me, ita in ipsis, si
non correxerint, iudice Deo non poterit esse inultum.’
48
Voor het auteurschap: Stracke, ‘Uit den rijkdom’, 205-48; Dereine, ‘Étude critique’, 80-107; P. Ruyffelaere,
‘Les historiae fundationum monasteriorum et leurs sources orales au XIIe siècle’, Sacris Erudiri. Jaarboek voor
godsdienstwetenschappen, 29 (1986), pp. 223-47; Meijns, ‘Van speelman’.
56