10.05.2018 Views

Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Geg<strong>en</strong>wart und Zukunft zu gew<strong>in</strong>n<strong>en</strong>. Beides f<strong>in</strong>det im selb<strong>en</strong> räumlich<strong>en</strong> Umfeld des<br />

Emmericher Konv<strong>en</strong>ts statt, <strong>in</strong> dem die im anschließ<strong>en</strong>d<strong>en</strong> Haupttext gewürdigt<strong>en</strong> Schwestern<br />

e<strong>in</strong>st die b<strong>en</strong>annt<strong>en</strong> Tug<strong>en</strong>dideale <strong>in</strong> die Tat umgesetzt hab<strong>en</strong>. Dadurch ersche<strong>in</strong>t der<strong>en</strong><br />

Leb<strong>en</strong>swandel umso näher und nachvollziehbarer und wird die Vorbildfunktion der<br />

Verstorb<strong>en</strong><strong>en</strong> wirkungsträchtiger.<br />

Die schriftliche Form der Vermittlung vergleichsweise aktueller und wirkungsvoller<br />

Beispiele religiöser Leb<strong>en</strong>spraxis hat e<strong>in</strong>e deutliche Reformfunktion. Dies wird außer im<br />

Prolog auch an anderer Stelle im Emmericher Schwesternbuch gesagt. Dabei folgt der Text <strong>in</strong><br />

Bezug auf die Textauswahl und die Art der Darstellung bestimmt<strong>en</strong> Vorgab<strong>en</strong>, auf die im<br />

Prolog und im weiter<strong>en</strong> Textverlauf h<strong>in</strong>gewies<strong>en</strong> wird, und die im Epilog schließlich noch<br />

e<strong>in</strong>mal aufgegriff<strong>en</strong> und bestätigt werd<strong>en</strong>:<br />

Mer ic hape dat God nae mij e<strong>en</strong> a<strong>en</strong>der sal verweck<strong>en</strong> die dat verbeter<strong>en</strong> sal. Ic woste wael<br />

dat ic daer vol te onnutte toe was, mer want ic sach, dattet van nijemant geda<strong>en</strong> <strong>en</strong> wart,<br />

soe heuet mij die liefde Gades <strong>en</strong>de die mynne mynre mede suster<strong>en</strong> daer toe gebracht. Ic<br />

hap dat ic anders niet <strong>en</strong> heb geschreu<strong>en</strong> dan voer God waer <strong>en</strong> is, <strong>en</strong>de mij auermijds<br />

waerachtig<strong>en</strong> geloeffelick<strong>en</strong> suster<strong>en</strong> gesacht is. Ick belie dat ic mij <strong>in</strong> dit werck duck<br />

verdrietelick <strong>en</strong>de onwillich heb geuoelt. Mer d<strong>en</strong> drieft d<strong>en</strong> ic geuold<strong>en</strong> van bynn<strong>en</strong>, <strong>en</strong>de<br />

d<strong>en</strong> gued<strong>en</strong> suet<strong>en</strong> roeck d<strong>en</strong> ick m<strong>en</strong>nichwerf heb gerack<strong>en</strong> <strong>en</strong>de e<strong>en</strong> ander mede die<br />

dan bi mij war<strong>en</strong> of onder tijd<strong>en</strong> tot mij quam<strong>en</strong> als ic onledich was <strong>in</strong> des<strong>en</strong> dijngh<strong>en</strong>, die<br />

hebb<strong>en</strong> mij do<strong>en</strong> volhard<strong>en</strong> <strong>in</strong> dit guede werck. 19<br />

Neb<strong>en</strong> der Datierung, der Zueignung, der N<strong>en</strong>nung der Insuffizi<strong>en</strong>ztopoi, der Funktion<br />

und Thematik des Schwesternbuchs tret<strong>en</strong> im Epilog noch weitere Aspekte, die die<br />

Schreibschwester an dieser Stelle, ihre Erfahrung<strong>en</strong> bei der Erstellung der Vit<strong>en</strong>reihe sche<strong>in</strong>bar<br />

reflektier<strong>en</strong>d, herausstellt. Zum e<strong>in</strong><strong>en</strong> betont sie die aktive Mitarbeit der Schwestern an der<br />

<strong>in</strong>haltlich<strong>en</strong> Zusamm<strong>en</strong>stellung des Textes, mit der sie zugleich d<strong>en</strong> Wahrheitsgehalt ihres<br />

Berichts zu untermauern versucht. Zum ander<strong>en</strong> verweist sie, w<strong>en</strong>n auch <strong>in</strong> e<strong>in</strong>er vag<strong>en</strong><br />

Andeutung, auf die ‘wundersame’ Unterstützung durch höhere Mächte, die sie an dem ‘gut<strong>en</strong><br />

süß<strong>en</strong> Duft’ erkannt hab<strong>en</strong> will, d<strong>en</strong> sie und andere <strong>in</strong> ihrer Nähe häufig wahrg<strong>en</strong>omm<strong>en</strong><br />

hätt<strong>en</strong> , w<strong>en</strong>n sie mit ihrer Schreibarbeit beschäftigt gewes<strong>en</strong> sei. Durch dies<strong>en</strong> vorsichtig<strong>en</strong><br />

Verweis auf e<strong>in</strong> mögliches Gnad<strong>en</strong>wirk<strong>en</strong> des Herrn, dem sie durch die Anführung anonym<br />

bleib<strong>en</strong>der Aug<strong>en</strong>- bzw. ‘Riechzeug<strong>in</strong>n<strong>en</strong>’ Glaubwürdigkeit verleih<strong>en</strong> will, gibt die<br />

Schreibschwester ihrem Werk e<strong>in</strong><strong>en</strong> leicht mystifizier<strong>en</strong>d<strong>en</strong> und leg<strong>en</strong>d<strong>en</strong>haft<strong>en</strong> Ton, der die<br />

Bedeutung des Schwesternbuchs für die Geme<strong>in</strong>schaft erhöht und der emotional<strong>en</strong><br />

Aufforderung am Werk<strong>en</strong>de besondere Wirkkraft verleiht:<br />

Dat welck ic hap dat tot d<strong>en</strong> laue <strong>en</strong>de tot der glori<strong>en</strong> Gades <strong>en</strong>de al der ge<strong>en</strong>re wes<strong>en</strong> sal,<br />

van w<strong>en</strong> dit bock vergadert <strong>en</strong>de geschreu<strong>en</strong> is. Ende op dat wij altesam<strong>en</strong> hoer guede<br />

stichticge wander<strong>in</strong>ge nae moet<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>, soe sull<strong>en</strong> wij ondertijd<strong>en</strong> ons verwacker<strong>en</strong> <strong>en</strong>de<br />

vernij<strong>en</strong> wt d<strong>en</strong> leu<strong>en</strong> onser mede suster<strong>en</strong> die voer ons gewest sijn. Op dat wij na des<strong>en</strong><br />

cleyn<strong>en</strong> arbeit <strong>en</strong>de dit corte leu<strong>en</strong> moegh<strong>en</strong> com<strong>en</strong> <strong>in</strong> hoer geseelscap tot dat ricke des<br />

hemelsch<strong>en</strong> vader landes, dat welc sij gebruck<strong>en</strong>de sijn <strong>in</strong> der ewicheit sonder eijnde. Dat<br />

ons altesam<strong>en</strong> moet verl<strong>en</strong><strong>en</strong> die Vader, die So<strong>en</strong> <strong>en</strong>de die heilige Geist. Am<strong>en</strong>. 20<br />

Der emphatische Aufruf zur geme<strong>in</strong>sam<strong>en</strong> Erneuerung der eig<strong>en</strong><strong>en</strong> Vorsätze und der aktiv<strong>en</strong><br />

Nachfolge des Tug<strong>en</strong>dleb<strong>en</strong>s ihrer Vorgänger<strong>in</strong>n<strong>en</strong> ist wiederum im solidarisch<strong>en</strong> ‘Wir’<br />

19<br />

Schwesternbuch, ed. Bollmann und Staubach, S. 307.<br />

20<br />

Schwesternbuch, ed. Bollmann und Staubach, ebd.<br />

175

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!