10.05.2018 Views

Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

formuliert , womit Mechtelt Smeeds sich – wie bereits im Prolog – als Teil der Geme<strong>in</strong>schaft<br />

def<strong>in</strong>iert, mit der und <strong>in</strong> der<strong>en</strong> Di<strong>en</strong>st sie d<strong>en</strong> Auftrag zur Erstellung der Hausvit<strong>en</strong>sammlung<br />

erfüllt. 21 Dieses Mite<strong>in</strong>ander ist als unterstütz<strong>en</strong>der Faktor bei der Suche der Schwestern<br />

nach dem recht<strong>en</strong> Tug<strong>en</strong>dweg <strong>in</strong> der Christusnachfolge von großer Relevanz. Die <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sive<br />

<strong>in</strong>nerhäusliche Kommunikation hat nicht nur dazu gedi<strong>en</strong>t, die nötig<strong>en</strong> Information<strong>en</strong><br />

zum Leb<strong>en</strong> der Verstorb<strong>en</strong><strong>en</strong> für das Schwesternbuch zusamm<strong>en</strong>zutrag<strong>en</strong>, sondern auch das<br />

Solidar- und Geme<strong>in</strong>schaftsgefühl der überleb<strong>en</strong>d<strong>en</strong> Konv<strong>en</strong>tual<strong>in</strong>n<strong>en</strong> gestärkt.<br />

Eb<strong>en</strong>so wie im Emmericher Schwesternbuch ist der Vit<strong>en</strong>sammlung aus dem Meester-<br />

Geertshaus <strong>in</strong> Dev<strong>en</strong>ter e<strong>in</strong>e Vorrede beigefügt. 22 Auch hier bleibt die verantwortliche<br />

Schreibschwester anonym, doch nimmt sie von Beg<strong>in</strong>n an e<strong>in</strong>e andere Haltung e<strong>in</strong> als Mechtelt<br />

Smeeds. Die Dev<strong>en</strong>terer Schreibschwester tritt d<strong>en</strong> Adressat<strong>in</strong>n<strong>en</strong> im Konv<strong>en</strong>t ausschließlich<br />

aus der Position e<strong>in</strong>es kollektiv<strong>en</strong> ‘Schreiber<strong>in</strong>n<strong>en</strong>-Wir’ <strong>en</strong>tgeg<strong>en</strong>. Die im Prolog angeführt<strong>en</strong><br />

Bemerkung<strong>en</strong> zur Memoria- und Reformfunktion des Textes <strong>en</strong>tsprech<strong>en</strong> weitgeh<strong>en</strong>d d<strong>en</strong><strong>en</strong> im<br />

Emmericher Text und soll<strong>en</strong> hier nicht e<strong>in</strong>zeln ausgeführt werd<strong>en</strong>. Doch <strong>en</strong>thält der Prolog zur<br />

Vit<strong>en</strong>sammlung des Meester-Geertshauses e<strong>in</strong><strong>en</strong> Zusatz, der über die <strong>in</strong> Emmerich angeführt<strong>en</strong><br />

Aspekte des Selbstbildes der Schwestern und der Funktion ‘ihrer’ Vit<strong>en</strong>sammlung h<strong>in</strong>ausgeht.<br />

Ausdrücklich wird im Dev<strong>en</strong>terer Prolog darauf verwies<strong>en</strong>, dass die Schwestern dort es<br />

ander<strong>en</strong> überlass<strong>en</strong> würd<strong>en</strong>, von der Abkunft der Reich<strong>en</strong> und Edl<strong>en</strong> und von der<strong>en</strong> Bekehrung<br />

und tug<strong>en</strong>dhaft<strong>en</strong> Leb<strong>en</strong>sweg zu erzähl<strong>en</strong>. Sie wollt<strong>en</strong> stattdess<strong>en</strong> von d<strong>en</strong> wahrhaftig<strong>en</strong><br />

Tug<strong>en</strong>d<strong>en</strong> der arm<strong>en</strong> [Schwestern] erzähl<strong>en</strong>. Die Qualität<strong>en</strong> dieser Frau<strong>en</strong> sei<strong>en</strong> umso<br />

d<strong>en</strong>kwürdiger , weil sie an sich bei arm<strong>en</strong> M<strong>en</strong>sch<strong>en</strong> ‘vom Lande’ weitaus selt<strong>en</strong>er gefund<strong>en</strong><br />

werd<strong>en</strong> könnt<strong>en</strong>. Noch dazu hätt<strong>en</strong> diese Schwestern die wahr<strong>en</strong> Tug<strong>en</strong>d<strong>en</strong> so re<strong>in</strong> <strong>in</strong> sich<br />

getrag<strong>en</strong>, als ob sie immerzu die Heilige Schrift oder Heilig<strong>en</strong>leb<strong>en</strong> geles<strong>en</strong> oder miterlebt<br />

hätt<strong>en</strong> . 23<br />

Mit diesem Statem<strong>en</strong>t will die Schwesterngeme<strong>in</strong>schaft im Meester-Geertshaus sich<br />

off<strong>en</strong>bar von ‘ander<strong>en</strong>’ absetz<strong>en</strong>, die die hohe Herkunft ihrer Schwestern zum Ausgangspunkt<br />

für die Veranschaulichung des hauseig<strong>en</strong><strong>en</strong> Tug<strong>en</strong>dleb<strong>en</strong>s gewählt hab<strong>en</strong>. 24 Dieses Bedürfnis<br />

nach Abgr<strong>en</strong>zung an prom<strong>in</strong><strong>en</strong>ter Stelle im Prolog ist als Zeich<strong>en</strong> für die eig<strong>en</strong>e Id<strong>en</strong>titätssuche<br />

der Sozialgruppe im Meester-Geertshaus zu wert<strong>en</strong>, <strong>in</strong> der die Er<strong>in</strong>nerungskultur <strong>en</strong>tstand<strong>en</strong><br />

ist, gepflegt und tradiert wird. Gleichzeitig zeugt der H<strong>in</strong>weis aber auch vom Selbstbewusstse<strong>in</strong><br />

dieser Geme<strong>in</strong>schaft, die sich ihrer Bedeutung als Repräs<strong>en</strong>tant<strong>in</strong> des Mutterhauses des<br />

weiblich<strong>en</strong> Devot<strong>en</strong>zweiges sehr bewusst ist. Die Dev<strong>en</strong>terer Schwestern besaß<strong>en</strong> e<strong>in</strong>e<br />

z<strong>en</strong>trale Führungsrolle <strong>in</strong> e<strong>in</strong>em überregional<strong>en</strong> Netzwerk von Tochterstiftung<strong>en</strong>, darunter das<br />

21<br />

Das geschickte Spiel mit der eig<strong>en</strong><strong>en</strong> Position als Schreibschwester im Konv<strong>en</strong>t zeigt die Vertrautheit mit<br />

d<strong>en</strong> Stilkonv<strong>en</strong>tion<strong>en</strong> der gewählt<strong>en</strong> literarisch<strong>en</strong> Form, die gemäß dem Anlieg<strong>en</strong> des Textes angepasst und<br />

umgestaltet word<strong>en</strong> s<strong>in</strong>d.<br />

22<br />

Hier beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> sommige stichtige punt<strong>en</strong>, ed. De Man, S. 4-5.<br />

23<br />

Hier beg<strong>in</strong>n<strong>en</strong> sommige stichtige punt<strong>en</strong>, ed. De Man, ebd.: ‘Wi lat<strong>en</strong> d<strong>en</strong> ander<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> der rijcker <strong>en</strong>de<br />

der edel<strong>en</strong> comst, <strong>en</strong>de oec oer waere bekier<strong>in</strong>ge <strong>en</strong>de doechsomme voertganc: ons lustet te vertell<strong>en</strong> onser<br />

oetmodiger arm<strong>en</strong> waere doechd<strong>en</strong>, die soeveel te meer te verwonder<strong>en</strong> sijn, want si myn <strong>in</strong> soedanig<strong>en</strong> arm<strong>en</strong>,<br />

alse die veel op d<strong>en</strong> lande gewo<strong>en</strong>t hadd<strong>en</strong>, gevond<strong>en</strong> pleg<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>, <strong>en</strong>de nochtan alsoe puerlick die rechte<br />

waere doechd<strong>en</strong> <strong>in</strong> hem gehad hebb<strong>en</strong>, alsof si altoes die Heilige Schrift <strong>en</strong>de der heilig<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> geles<strong>en</strong> <strong>en</strong>de<br />

gesi<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong>.’<br />

24<br />

Mit Blick auf d<strong>en</strong> literarhistorisch<strong>en</strong> Kontext liegt die Annahme nahe, dass die Anspielung auf die Berichte über<br />

die Reich<strong>en</strong> und Edl<strong>en</strong> sich auf die Vit<strong>en</strong>schreibung <strong>in</strong> Diep<strong>en</strong>ve<strong>en</strong> bezieh<strong>en</strong> könnte, die parallel zur<br />

Konv<strong>en</strong>tsbiografik im Dev<strong>en</strong>terer Mutterkonv<strong>en</strong>t stattfand. Aus dem Meester-Geertshaus ist e<strong>in</strong>e Handschrift (D)<br />

mit Vit<strong>en</strong> Diep<strong>en</strong>ve<strong>en</strong>er Schwestern überliefert, die viele Parallel<strong>en</strong> mit der aus dem W<strong>in</strong>desheimer<br />

Chorfrau<strong>en</strong>kloster Diep<strong>en</strong>ve<strong>en</strong> erhalt<strong>en</strong><strong>en</strong> Vit<strong>en</strong>sammlung (DV) aufweist. E<strong>in</strong>deutig zu beleg<strong>en</strong> ist diese<br />

Interpretation jedoch nicht.<br />

176

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!