Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

More documents

Recommendations

Info

De eerste tien van deze records waren al opgenomen in de allereerste versie van de databank (A034-A043). In 2000 werden daar negen nieuwe records aan toegevoegd (A138-A146). Het risico dat op een moment als dat had bestaan – maar dat gelukkig geen gevolgen heeft gehad – was natuurlijk dat zich bij de nieuwe invoer fouten zouden gaan voordoen, zoals bijvoorbeeld (aangeduid in het vet en met onderlijning): ID Author Status A034 A035 … A138 A139 … Aegidius-Li-Muisis (Aegidius-Le-Muist, Aegidius-Mucidus, Gilles-Li-Muisis) Aegidius-Li-Muisis (Aegidius-Le-Muist, Aegidius-Mucidus, Gilles-Li-Muisis) Aegidius-Le-Muisit (Aegidius-Le-Muist, Aegidius-Mucidus, Gilles-Li-Muisis) Aegidius-Li-Muisis (Aegidius-Le-Muist, Aegidius-Mucidus, Gilles-Li-Muisis) OSB, 1289 monnik, 1291 koster, ca. 1329 prior, 1331 abt van het Sint-Maartensklooster te Doornik (°1272/+1353) OSB, 1289 monnik, 1291 koster, ca. 1329 prior, 1331 abt van het Sint-Maartensklooster te Doornik (°1272/+1353) OSB, 1289 monnik, 1291 koster, ca. 1329 prior, 1331 abt van het Sint-Maartensklooster te Doornik (°1272/+1353) OB, 1289 monnik, 1291 koster, ca. 1329 prior, 1331 abt van het Sint-Maartensklooster te Doornik (°1272/+1353) Dergelijke fouten zouden grote gevolgen hebben gehad voor de zoekresultaten. Een ander software -gerelateerd probleem betreft precies het zoeken in Narrative Sources. De databanksoftware van SilverPlatter laat bijzonder veel zoekmogelijkheden toe, maar slechts weinig gebruikers kennen alle mogelijkheden vanwege de complexiteit van de zoeksyntaxis. Zo is het perfect mogelijk om uit de databank alle Latijnse hagiografische teksten uit de twaalfde eeuw, geschreven door benedictijnen, te halen. Maar daarvoor dient voluit de volgende query te worden ingetikt: ‘hagiografie in ty and ce=12 and osb in st’. 10 De ervaring heeft geleerd dat slechts weinig gebruikers die de databank occasioneel raadplegen deze syntaxis echt onder de knie hebben gekregen. Databanken vandaag de dag kunnen op dit vlak heel wat gebruiksvriendelijker worden gemaakt. Ten slotte is er nog de updateprocedure voor de inhoud van de databank. Die is bijzonder omslachtig en gebeurde tot 2004 ook hooguit één maal per jaar. Na 2004 viel het updaten om technische redenen zelfs helemaal stil. Ook louter inhoudelijk kent de oorspronkelijke Narrative Sources-databank wel wat zwakheden . Die hebben niet alleen te maken met fouten, onvolledigheden en het net gesignaleerde gebrek aan recente updates. Narrative Sources is in oorsprong een louter tekstgeoriënteerde databank, die verhalende bronnen op veeleer positivistische wijze isoleert uit hun overleveringstraditie. Net zoals in andere repertoria, zoals het al genoemde Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, ligt de nadruk op de eigenlijke ‘teksten’, toegeschreven aan specifieke auteurs, geredigeerd in een welbepaalde context en achteraf overgeleverd in een aantal al dan niet getrouwe handschriftelijke kopieën. De limieten van die benadering kwamen voor het eerst echt aan de oppervlakte in de periode 2000-2002, toen het Groningse 10 Toelichting bij dergelijke zoekstrategieën wordt geboden in Jeroen Deploige, Narrative Sources. User’s Guide. Gebruikersgids. Guide de l’utilisateur. Vs. 3.1 (Gent-Leuven-Groningen: [Peeters], 2003). 186
onderzoeksteam de uitbreiding van Narrative Sources met het Noord-Nederlandse bronnen - materiaal aan het voorbereiden was. Tijdens dat proces werd herhaaldelijk vastgesteld dat het, zeker wanneer men de laatmiddeleeuwse tekstproductie in kringen behorend tot de Moderne Devotie voor ogen houdt, niet steeds eenvoudig is uit te maken wanneer men kan spreken van een isoleerbare ‘verhalende bron’, dan wel van betekenisvolle clusters van narratieve en zelfs niet-narratieve teksten die als één geheel in een handschrift zijn overgeleverd. Een goed voorbeeld hiervan vormt het memorieboek van het Sint-Agnesklooster in Gorinchem, dat door een drietal verschillende personen is aangelegd tussen ca. 1474 en 1566. Dit werk is door Marijke Carasso-Kok slechts heel beknopt gerepertorieerd als een ‘kroniek’ die is aangevuld met een aantal niet nader beschreven lijsten en losse aantekeningen. In Narrative Sources heeft dit memorieboek geleid tot acht verschillende records die in hun totaliteit een veel beter inzicht geven in de tekstuele context van elk van deze onderdelen. 11 Alleen laat de verouderde databank het nog niet toe deze belangrijke samenhang, die spreekt uit het handschrift, meteen inzichtelijk te maken. Deze problematiek sluit dus helemaal aan bij een andere ontwikkeling in de middeleeuwse studies. In het onderzoek is de laatste jaren namelijk steeds meer de aandacht gevestigd op het belang van de handschriftelijke context waarin middeleeuwse teksten zijn overgeleverd: ook de plaats die een tekst inneemt in een handschrift – een verzamelhandschrift, een convoluut… – wordt weer als cruciaal beschouwd om zijn functioneren te kunnen begrijpen. 12 Men gaat handschriften , met hun specifieke inhoudelijke samenstelling, codicologische kenmerken en geschiedenis, steeds meer als totaalobjecten benaderen, en niet als de toevallige verzamelingen van op zich zelf staande, afzonderlijke teksten. 13 Ook het NWO-project Herinnering in geschrift en praktijk waaruit onderhavige bundel resulteert, sluit aan bij deze belangstelling. Een voorbeeld van een repertorium dat al tot op zekere hoogte met deze gevoeligheid rekening houdt, ook databanktechnisch, is de online raadpleegbare Bibliotheca Hagiographica Latina manuscripta, gerealiseerd door Michel Trigalet en François de Vriendt onder de leiding van Guy Philippart aan de Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix te Namen, waarin de traditionele Bibliotheca Hagiographica Latina van de Bollandisten is gekoppeld aan de analyse van een bijzonder groot aantal bewaarde hagiografische legendaria. 14 Deze databank maakt het niet enkel mogelijk na te gaan in welke handschriften een gegeven hagiografische 11 Vergelijk Carasso-Kok, Repertorium, pp. 177-78, nr. 150 en Narrative Sources, records NL0326-NL0333. 12 The Whole Book: Cultural Perspectives on the Medieval Miscellany, ed. Stephen G. Nichols en Siegfried Wenzel, Recentiores: Later Latin Texts and Contexts, 6 (Ann Arbor: The University of Michigan Press, 1996); Imagining the Book, ed. Stephen Kelly en John J. Thompson, Medieval Texts and Cultures of Northern Europe, 7 (Turnhout: Brepols, 2005). 13 Voor de onderzoeksbelangstelling in de Nederlanden, zie onder meer: Wim van Anrooij en Dini Hogenelst, ‘Pleidooi voor tekstedities van verzamelhandschriften’, Dokumentaal, 20:2 (1991), pp. 69-71 en het daaruit voortvloeiende project Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden dat wordt uitgevoerd door het Huygens Instituut in Den Haag en al heeft geleid tot de gelijknamige editiereeks uitgegeven door de uitgeverij Verloren; Thom Mertens, Richtlijnen voor de uitgave van middeleeuwse verzamelhandschriften uit de Nederlanden (Hilversum: Verloren, 1994); J.P. Gumbert, Codicologische eenheden – opzet voor een terminologie. Mededelingen van de Afdeling Letterkunde, Nieuwe Reeks, 67:2 (Amsterdam: Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, 2004). 14 Bibliotheca Hagiographica Latina manuscripta. Index électronique de la Bibliotheca Hagiographica Latina et des Catalogues de manuscrits hagiographiques latins (Brussel, Louvain-la-Neuve: Centre de recherches « Hagiographies » des F.U.N.D.P. à Namur & Société des Bollandistes: 1998 – URL: http://bhlms.fltr.ucl.ac.be/). Zie ook de oude, gedrukte Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis, ed. Socii Bollandiani, Subsidia hagiographica, 6 (Brussel: Société des Bollandistes, 1898-1901); Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis. Novum supplementum, ed. Henryk Fros, Subsidia hagiographica, 70 (Brussel: Société des Bollandistes, 1986). 187
Page 1 and 2:
KONINKLIJKE VLAAMSE ACADEMIE VAN BE
Page 3 and 4:
Page 5 and 6:
Page 7:
VOORAF Deze bundel bevat de handeli
Page 10 and 11:
Medieval Low Countries, dat door ee
Page 12 and 13:
toont aan dat in een verzamelhandsc
Page 14 and 15:
nauwe banden onderhielden. Dit kon
Page 17 and 18:
VREEMDEN VOOR ELKAAR. HET ONDERBROK
Page 19 and 20:
egyptoloog Jan Assmann omschreef al
Page 21 and 22:
genealogische en biografische infor
Page 23 and 24:
verdedigde . Daarin speelde de geda
Page 25 and 26:
verklaring hiervoor ligt in het ste
Page 27 and 28:
THE FINAL STAGES OF MEMORIAL TRADIT
Page 29 and 30:
and kings of England from Robert th
Page 31 and 32:
On the other hand Isabel’s royal
Page 33 and 34:
in the naming of a ‘motte de Ware
Page 35 and 36:
children , 25 while the Warenne Chr
Page 37 and 38:
MEMORIA IN DE PRAKTIJK VROEGEN LEKE
Page 39 and 40:
gewelddadige consequenties. De bewu
Page 41 and 42:
plaats vanwege de mate van specific
Page 43 and 44:
Luikse bisschoppen geen rol van bet
Page 45 and 46:
1087 de eerste om de cluniacenzer g
Page 47 and 48:
etekenis van gedachtenis in oorkond
Page 49 and 50:
HERINNERINGSPRAKTIJKEN IN KRINGEN V
Page 51 and 52:
De priorij van Watten werd ingeplan
Page 53 and 54:
ijzonder hoogdravend en bij momente
Page 55 and 56:
isschop Hubert en de conservatieve
Page 57 and 58:
daden uitvoerig aan bod komen. Odfr
Page 59:
efugium, een veilige haven aan al d
Page 62 and 63:
een liturgische betekenis (zoals de
Page 64 and 65:
De monniken die zich in een informe
Page 66 and 67:
- fol. 18r-20r - ‘Liber Athanasii
Page 68 and 69:
De twee overgebleven handschriften
Page 70 and 71:
lende contexten. Voorbeelden zijn B
Page 72 and 73:
als volgt: een verzamelhandschrift
Page 74 and 75:
het handschrift als een proces te z
Page 76 and 77:
achterhaald . In de inhoudsopgave s
Page 78 and 79:
geestelijken (Antonius van Padua, L
Page 80 and 81:
stelling tot andere moderne devoten
Page 82 and 83:
Brinckerinck zelf heeft geen letter
Page 84 and 85:
onderlinge samenhang. De inhoud kan
Page 86 and 87:
4. BESLUIT Tot nog toe is er in de
Page 89 and 90:
HERINNERING EN HERSTEL. MEMORIA IN
Page 91 and 92:
kandidaten voor de bisschopszetel z
Page 93 and 94:
Tabel 2 - Gouda, SAMH, kloosters in
Page 95 and 96:
aan dat concept te knagen, omdat he
Page 97 and 98:
4. HET CARTULARIUM Het cartulariumg
Page 99 and 100:
5. HET NECROLOGIUM De samenhang die
Page 101 and 102:
7. CONCLUSIE Lambert Willemsz stelt
Page 103:
’S-GRAVENZANDE, ST. MARIA MAGDALE
Page 106 and 107:
BRUGGE, Stadsbibliotheek, 425, gere
Page 108 and 109:
door Dykmans uitgegeven obituarium
Page 110 and 111:
en die door haar bevalligheid verdr
Page 112 and 113:
Wat hierna volgt, kan niet anders o
Page 114 and 115:
in de overgeleverde handschriften e
Page 116 and 117:
Afbeelding 1 - Memorietafel met Mar
Page 118 and 119:
epalingen in de stichtingsakte, waa
Page 120 and 121:
De tweede functie van memorietafels
Page 122 and 123:
elangrijke bezoekers en - mogelijk
Page 124 and 125:
schilderijen die zeker of mogelijk
Page 126 and 127:
immers de derde en vierde generatie
Page 128 and 129:
wapenrok (paltrock), waarbij de sch
Page 130 and 131:
traditioneel op een belangrijker pl
Page 132 and 133:
want de memorietafel en de toevoegi
Page 134 and 135:
stichter van Mariënpoel. Deze twee
Page 136 and 137: of van de pater van het klooster, m
Page 138 and 139: BIJLAGE - DE KLEDING VAN DE GEPORTR
Page 141 and 142: MOORDENDE CONCURRENTIE OP DE MEMORI
Page 143 and 144: door de diverse partijen was essent
Page 145 and 146: veel goedkopere vorm van memorievie
Page 147 and 148: oudste stichtingen, daterend uit de
Page 149 and 150: 3. BESCHEIDEN ONDERZOEK Tot dusver
Page 151 and 152: (vaak ook de erfgenamen) werd behar
Page 153 and 154: hielden. Vanuit chronologisch persp
Page 155: ijeengesprokkeld kunnen worden, is
Page 158 and 159: De Duitse onderzoeker Nikolaus Stau
Page 160 and 161: tussen deze gemeenschappen implicer
Page 162 and 163: Ook in de kroniek van het Sint-Agne
Page 164 and 165: Devotie ligt volgens hem in Brabant
Page 166 and 167: in sommige gevallen niet eerder spr
Page 168 and 169: onderverdeling terug, alleen worden
Page 170 and 171: frühneuzeitliche Klosterhistoriogr
Page 172 and 173: 2. ERINNERUNGSKULTUR IN DER KONVENT
Page 174 and 175: Rolle der Schreibschwester, ihre N
Page 176 and 177: formuliert , womit Mechtelt Smeeds
Page 178 and 179: oftmals selbst. So begründet die E
Page 180 and 181: Deventer kamen. 33 Die ausführlich
Page 183 and 184: EEN NIEUWE TOEKOMST VOOR HET ONLINE
Page 185: Een aantal uitzonderingen niet te n
Page 189 and 190: - Creatie van een niet publiek toeg
Page 191 and 192: Figuur 2 - EER-schema voor de verni
Page 193 and 194: Figuur 5 - Zoeken naar handschriftb
Page 195 and 196: ongepubliceerde bijdrage over de ge
Page 197 and 198: Vanaf het midden van de jaren 1990
Page 199 and 200: 199
show all

Herinnering in geschrift en praktijk in religieuze gemeenschappen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?