MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

Evropski standardi o pravima i zaštiti prava nacionalnih manjina govore o pravu nacionalne
manjine da mogu imati medije na svom jeziku. U našim uslovima pravo na osnivanje medija
je univerzalno pravo građana i pravnih lica i nezavisno je od jezika na kojem će se emitovati.
U Regulatornoj agenciji za komunikacije (RAK) postoji koncept planiranja RD frekvencija za
tzv. „comunity radio“ ili „asocijacijski radio“ koji je namijenjen za specifične osnivače medija
u javnoj funkciji. Interes za osnivanje elektronskih manjinskih medija je veoma mali. Najviše
inicijativa za osnivanje vlastitog radija imale su romske organizacije i pojedinci – pripadnici
ove zajednice, ali zbog nedostatka vlastitog kapitala i nemogućnosti dobijanja podrške države
i javnih institucija ove inicijative nisu realizovane. Međunarodni donatori su iskazivali interes
za pokretanje takvih projekata, ali su takvu pomoć uslovljavali garancijom samoodrživosti
ovih medija.
Preporučujemo da se koncept planiranja frekvencija za osnivanje manjinskih radio ili TV stanica u
Regulatornoj agenciji za komunikacije dovede do nivoa da može služiti kao realan poticaj za
inicijative i projekte koji ispunjavaju uslove za osnivanje ove vrste specijalizovanih medija.
Višestruki realni interes za to imaju prije svega Romi. Ostvarivanje takvog projekta na nivou
države, entiteta ili užih regija bilo bi moguće osiguranjem kontinuirane državne podrške,
udruživanjem više donatora i angažovanjem stručnih institucija za programsko profiliranje stanice i
obrazovanje specifičnih kadrova.
Tehničko-tehnološke mogućnosti umrežavanja različitih programa i njihovih emitera danas su
veoma povoljne i bit će gotovo neograničene u digitalnom sistemu emitovanja. Umrežavanje
potencijalnih manjinskih radio i TV stanica, kao i emisija za manjine unutar Javnog servisa RTV
BiH i opštinskih, odnosno kantonalnih RTV stanica, može biti doprinos snaženju ove medijske
misije, ali i znatno snižavati troškove produkcije ovakvih programa. Ovakvim inicijativama ne
trebaju zakonski propisi, zajednički interesi i dogovaranje su osnova za to.
Protiv „manjinskog geta“
U ovim ali i ranijim istraživanjima udruženja manjina i mediji saglasni su da je u bh. uslovima
najvažnije u javnosti jačati senzibilitet za rješavanje problema manjina. Specijalne emisije na
jeziku manjine značajne su za njegovanje i razvijanje kulturnih tradicija i tradicijskih
osobenosti, posebno očuvanje ili učenje maternjeg jezika, te komuniciranje unutar manjinske
zajednice. No, takve emisije su zatvorene cjeline i ako u ukupnoj medijskoj ponudi manjinska
pitanja nisu prisutna takve emisije postaju svojevrsni „manjinski geto“.
Senzibilizacija javnosti za rješavanje problema nacionalnih manjina jača kritičnu masu
državnog i društvenog aktiviteta i hrabri manjinske zajednice i njihova udruženja u vlastitom
angažmanu. Medijske mogućnosti, posebno u elektronskim medijima, daleko prevazilaze
efekte koje u tom smislu mogu postići samo emisije na jeziku manjine. Ovakva strategija
zaštite prava nacionalnih manjina najbolje se može ostvarivati ukoliko u cijelom
informativnom programu elektronskih medija i rubrikama štampanih medija postoji
uređivački stav o potrebi naglašenog promovisanja principa ravnopravnosti, poštivanja
drugog i drugačijeg, uključujući i zaštitu prava nacionalnih manjina.
Problemi nacionalnih manjina i njihovih pripadnika su političke, društvene i radnoživotne
prirode. Kao takvi se mogu naći u izboru sadržaja za dnevne informativne emisije,
dokumentarnim programima i rubrikama listova ukoliko redakcije u svojoj uređivačkoj
politici imaju više interesa za životna pitanja u odnosu na dnevnopolitička.
114