MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

Негативните влијанија на пазарот силно ги почувствуваа и многу печатени
изданија на јазиците на заедниците. Првите дневни весници на албански (Флака) и на
турски (Бирлик) јазик згаснаа со неуспешната приватизација на НИП Нова Македонија.
Коха Диторе само неколку месеци објавуваше македонско издание, неделникот Лоби
на албански јазик функционираше неколку месеци, а истата судбина ја доживеа и
неговото дневно издание во предизборието во 2002 година. Истата година се појави и
набрзо згасна и двојазичниот весник на албански јазик Глобал. Неделникот Арена на
албански јазик (во издание на Коха) по кусо постоење престана да излегува во јануари
2011. Единствениот дневен весник на ромски јазик – Рома Тајмс, се објавуваше од 2001
до 2008 година.
Во секторот на печатените медиуми, во ноември 2012 година, во Македонија се
објавуваа четири дневни весници на албански јазик: Коха, Факти, Журнал и Лајм.
Нивниот тираж не надминува 10.000 примероци 172 . Од 2009 година, издание на
албански јазик има и неделникот Теа модерна. Од печатените изданија на другите
заедници, неделникот Заман излегува во тираж од 1.400 примероци, а со сличен тираж
е и другиот неделник на турски јазик, весникот Јени Балкан. Сите овие печатени
медиуми имаат и прилагодени онлајн изданија.
Онлајн информативните медиуми во Македонија се развија особено во
последниве неколку години. Во ноември 2012 година два онлајн портали објавуваа
информативни содржини на албански јазик: Алмакос и Порталб 173 . Не постојат онлајн
портали кои објавуваат изворни информативни содржини од Македонија на јазиците
на другите етнички заедници. За одбележување е и дека есента 2012 година во
Македонија започна да функционира и приватна информативна новинска агенција на
албански јазик ИНА (INA - Iliria News Agency) 174 . Инаку, државната новинска агенција
МИА, сите свои услуги ги нуди и на албански јазик 175 .
2.5 Мерки за олеснување на пристапот
Застапеноста на претставниците на етничките и јазични заедници во
регулаторното тело во голема мера придонесува за развивање на соодветна политика
која е насочена кон задоволување на потребите и интересите на заедниците во
радиодифузијата. Ова право им е гарантирано на припадниците на етничките заедници
и со Уставот и со Законот за радиодифузната дејност. 176 Во практиката досега редовно
се обезбедувала соодветна застапеност за припадниците на најголемата немнозинска
заедница (Албанците), додека за помалите заедници (Турците, Ромите, Власите, Србите
и Бошњаците) тоа се случуваше повеќе инцидентно 177 .
Друг начин за олеснување на пристапот е проактивната консултација на
регулаторното тело со претставниците на етничките заедници. Идејата за проактивен
процес на јавни консултации значи дека институциите треба да настојуваат максимално
да го поттикнат учеството на различните групи и заедници во креирањето на
политиката. Законот го обврзува Советот за радиодифузија да работи јавно, да
172
Во Македонија не може да се најдат податоци за тиражите на дневните весници, ниту пак постои истражувачка
агенција која собира вакви податоци. Според одделни процени, добиени од разговори со вработени во печатниците
или од самите медиуми, вкупниот тираж на сите дневни весници во Македонија се движи од 60.000 до 80.000.
173
Нивните веб страници се: http://almakos.com/ и http://portalb.mk/
174
Достапно на: http://ina-online.net/
175
Достапно на: http://www.mia.com.mk/default.aspx?lId=3
176
Членот 24 гласи: „Во составот на Советот за радиодифузија се обезбедува соодветна и правична застапеност на
граѓаните кои припаѓаат на сите заедници.“
177
Ова може да се констатира од прегледот на сите досега избрани членови во составот на Советот за радиодифузија,
во периодот од 1997 до 2012 година.
265