MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

Upravo ovakav način izvještavanja mainstream medija o nacionalnim manjinama, kao i
nezainteresovanost za njihov položaj i status, navodi nas na zaključak da osnivanjem
sopstvenih medija, ali i učešćem u mainstream medijima, manjine mogu promijeniti odnos
prema sebi.
Radojković i Stojković ističu značaj manjinskih medija: „Mediji manjina su oblik
komuniciranja unutar samih manjina, oni su sredstvo komuniciranja između manjine i većine
i, najzad, oni predstavljaju kanal komunikacije između manjine i matične
države“ (Radojković, Stojković, 2009:132). Svaka manjina bi morala imati svoj medij kao
sredstvo informisanja sopstvenog naroda. Nezastupljenost manjinskih naroda u medijima
može dovesti do formiranja određenih stereotipa i predrasuda. Značaj i ulogu manjinskih
medija objasnio je Rigins na primjeru pet modela funkcionisanja medija: integracionistički,
ekonomski, divizivni, preemptivni, prozelitski. Integracionistički, kao što govori i sam naziv,
podrazumijeva uključivanje manjinske grupe u globalno društvo putem njihovih medija.
Tipičan primjer je Sovjetski Savez. Ekonomski model ima za cilj da obrazuje radnu snagu za
društvo i na takav način se jača ekonomski potencijal cijele zemlje. Divizivni model se koristi
da bi država putem manjinskih medija podizala tenzije i vršila socijalnu kontrolu manjina u
državi. Preemptivni model je model prema kojem država sama osniva manjinske medije u
cilju sprečavanja pojave privatnih manjinskih medija. Prozelitski model zapravo putem
medija nameće manjinskim grupama određeni kulturni ili religijski sistem koji oni ne žele da
prihvate. Mediji kao četvrta vlast ili sedma sila itekako mogu doprinijeti i ubrzati promjene
vezane za manjinske grupe.
Na crnogorskom tržištu prisutan je mali broj manjinskih medija. Usljed teške ekonomske
situacije osnivanje manjinskog medija u Crnoj Gori je problematično. Postojeći mediji ne
razmišljaju o profitu već isključivo o opstanku na tržištu. Gotovo nijedna od manjina nema
svoju TV stanicu, izuzev Albanaca, dok romska i hrvatska nacionalna manjina imaju svoj
radio. Bošnjaci takođe planiraju otvaranje svoje radijske stanice najprije u okviru portala
www.bosnjaci.me,koja bi do kraja 2012. godine prerasla u pravu radijsku stanicu.
Načini pružanja podrške nacionalnim manjinama su raznovrsni i ogledaju se u sljedećem:
ostvarivanje prava na informisanje putem svojih medija, razbijanje stereotipa i predrasuda o
manjinama kroz promovisanje njihove kulture, jezika, običaja, poznatih stvaraoca.
Jedan od modela funkcionisanja medija manjinskih naroda Politika davanja prednosti
pokušali su primijeniti Amerikanci još 1978. godine. S obzirom da manjine nisu bile dovoljno
zastupljene u radijskom programu, ovaj model ih je podsticao da zauzmu svoje mjesto na
medijskom tržištu. Kao što sam naziv modela ukazuje dozvolu za rad su lakše mogle dobiti
radijske stanice u kojima su suvlasnici bili predstavnici manjinskih naroda. Međutim, vrijeme
je pokazalo da ovaj model nije bio idealno rješenje za funkcionisanje manjinskih medija.
Suvlasništvo od strane pripadnika nekog manjinskog naroda ne garantuje učešće manjina u
radijskom programu jer su mediji prije svega okrenuti profitu (Korni, 1999:108). Britanci su
krajem XX vijeka pokušali da se odupru negativnim stereotipima favorizovanjem pripadnika
manjinskih grupa prilikom zapošljavanja. BBC je započeo takvu politiku jer je vjerovao da će
sami novinari kao predstavnici manjinskih naroda voditi računa o načinu izvještavanja i
predstavljanja svog naroda u medijima.
Manjinski mediji su u težoj ekonomskoj situaciji od mainstream medija jer je njihova ciljna
grupa specifična. Može se reći da su na neki način manjinski mediji u Crnoj Gori getoizovani.
Na primjer, hrvatski mediji su zastupljeni uglavnom na teritoriji Kotora i Tivta gdje živi
132