MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

godina se pokazalo da su komercijalni mediji etničkih zajednica bili najviše pogođeni
negativnim uticajem tržišta, jer nisu mogli da privuku dovoljno sredstava za oglašavanje
kako bi isplatili visoke troškove rada. Do 2005. godine veliki dio komercijalnih radiodifuzera
iz etničkih zajednica uspijeva da funkcioniše zahvaljujući finansijskoj podršci koju dobija za
produkciju programa od javnog interesa. Po ukidanju ove finansijske stimulacije, vrlo brzo se
pokazalo da mediji namijenjeni maloj publici teško mogu opstati na tržištu.
Pluralizam u kvantitativnom smislu nikada nije bio problem u medijskoj slici u Makedoniji. U
cjelini, broj medija na jezicima etničkih zajednica je uistinu velik, 134 ali informativni sadržaji,
koje u najvećem dijelu ovi mediji objavljuju, rijetko zadovoljavaju osnovne profesionalne
standarde i principe inkluzivnog novinarstva koje je, čini se, u redakcijama nepoznat pojam.
Mediji su veoma ispolitizovani i podijeljeni po etničkoj liniji. Umjesto da služe građanima i
javnosti, dominantno služe interesima i ciljevima partijsko-političkih elita u vlastitoj
zajednici. Javni radiodifuzni servis je godinama pod jakim uticajem partija na vlasti a njegova
programska i uređivačka nekoherentnost reflektuje etničko-političku polarizovanost
cjelokupnog društva. O komercijalnim medijima na jezicima etničkih zajednica, posebno
onim na regionalnom i lokalnom nivou, skoro se uopšte ne može govoriti kao o biznis
poduhvatima, jer je njihovo tržište na kom se oglašavaju još više ograničeno. Neprofitne
radiostanice, iako su bile uvedene Zakonom o radiodifuznoj djelatnosti iz 2005. godine,
uopšte se nisu razvile kao novi medijski sektor. Zato su online informativni portali mlađoj
populaciji ponudili nove alternativne izvore informacija, ali samo za pripadnike brojnijih
etničkih zajednica.
1) Javni servis – Makedonska televizija
Ukupni kvalitet informativnog programa koji se emituje na jezicima etničkih zajednica na
javnom servisu (posebno redakcije manjih zajednica) značajno opada usljed dugogodišnje
finansijske i produkcijske krize u kojoj se nalazi Makedonska radiotelevizija. Programi na
jezicima etničkih zajednica danas se na Makedonskoj televiziji emituju na Drugom
programskom servisu. Najveći obim programa ima redakcija na albanskom jeziku (oko 14 sati
dnevno), a poslije redakcija na turskom jeziku (dva i po sata programa). To su veće redakcije i
prema broju uposlenih koji im realno omogućava redovno emitovanje vijesti i drugih
informativnih, edukativnih i zabavnih programskih cjelina. Vrijeme koje je dodijeljeno
manjim zajednicama, te broj uposlenih u njima je realna prepreka da ispunjavaju zakonsku
obavezu javnog servisa „...da proizvodi i emituje programe od javnog interesa kojima se
odražava društveni i kulturni pluralizam u državi, a koji se sastoje od informativnih,
kulturnih, obrazovnih, naučnih, sportskih i zabavnih sadržaja“. 135
Predmet analize u ovom istraživanju bile su samo vijesti (na albanskom i turskom jeziku) i
aktuelno-informativne emisije na romskom, bošnjačkom, vlaškom i srpskom jeziku. Glavni
cilj analize je bio da se utvrdi koliko i kako javni servis u programima zajednica ispunjava
informativnu funkciju.
Redakcija na albanskom jeziku proizvodi veliki obim informativnog programa koji je
tematski raznovrstan, s dominacijom domaćih događaja (59% od svih informativnih priloga),
134 Pored javnog servisa, u komercijalnom radiodifuznom sektoru ima 19 televizija i 16 radija, u sektoru štampanih medija se
objavljuju četiri dnevne novine na albanskom jeziku, jedan nedjeljnik na albanskom i dva na turskom jeziku, dva online
portala i jedna privatna novinska agencija na albanskom jeziku, pored državne agencija MIA, koja pored makedonskog nudi
servis i na albanskom jeziku.
135 Član 120 Zakona o radiodifuznoj djelatnosti (Službene novine RM 10/05)
238