MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

sa značajnim udjelom događaja u regionu (18%) i događaja iz svijeta (23%). Treba naglasiti
da redakcija stavlja veliki naglasak na vijesti iz neposrednog regiona, od kojih su polovina
„preuzeti“ prilozi iz drugih medija iz susjednih zemalja. Zbog toga što je najveći dio ovih
vijesti o aktuelnim dešavanjima u Albaniji, Kosovu i odnosima sa Srbijom (83,72% od
priloga iz regiona) ovi podaci ustvari sugerišu da kod redakcije na albanskom jeziku postoji
tendencija za vođenje tzv. „dijasporske“ uređivačke politike – tendencija koja je još izraženija
kod redakcija na turskom i bošnjačkom jeziku. Ipak, dok ove redakcije inklinišu prema
Turskoj i BiH kao prema „matičnim“ državama, za redakciju na albanskom jeziku je
karakteristično da se ona podjednako fokusira na Kosovo i Albaniju.
U pokrivanju domaćih vijesti uočljiva je dominacija politike (unutrašnje i vanjske), nasuprot
malog interesa za teme koje brinu građanski sektor. Pozitivan trend kod redakcije je što
obrađuje veliki obim tema od opšteg interesa (67,38%), međutim i kod ovih tema u centru
priče je vlastita etnička zajednica. To potvrđuje izjava urednice ovog programa: “Nama su
interesantni isključivo događaji koji se dešavaju oko albanske etničke zajednice.“ 136 Za sve
ostale manje etničke zajednice nije zabilježen nijedan prilog a za većinsku zajednicu samo tri
priloga u cijelom analiziranom periodu. Nedostatak interesa za dešavanja i kulturnu posebnost
drugih etničkih zajednica je zabrinjavajuća sa aspekta poruka koje se šalju gledaocima, što se
reflektuje i na pozicioniranje redakcije nasuprot drugih redakcija u javnom servisu. S druge
strane, kvalitativna analiza sadržaja priloga u čijem fokusu je samo vlastita zajednica, sa
aspekta konteksta izvještavanja („vrijednost objavljenog sadržaja“), sugeriše da redakcija igra
ulogu apologeta interesa i prava vlastite etničke zajednice kao kolektivni entitet, nasuprot
državi u kojoj dominiraju pripadnici većinske zajednice. S druge strane, kada se govori o
temama o „ljudskim pravima“ individualnih pripadnika ove zajednice (seksualne manjine,
prava žena i djece i dr.) redakcija ih uopšte ne stavlja u javnu agendu. Ovaj stav ne pridonosi
izgradnji društva koje počiva na poštivanju građanskih i individualnih prava i negativan je u
odnosu na razvoj demokratske svijesti u društvu.
Žanrovska struktura vijesti ukazuje na tendenciju izbjegavanja analitičkih žanrova koji bi
otvarali i objašnjavali društvene i političke probleme. Opšti je trend „golo“ prenošenje
informacija o dešavanjima, bez ulaska u pozadinu događaja i objašnjavanje razloga i
povezanosti određenih pojava. Pokazatelj tzv. reaktivnog novinarstva koje samo prenosi a
samostalno ne inicira teme od važnosti za javnost su i podaci o povodu emitovanja priloga.
Samo 3% objava su medijski inicirane izjave ili, drugačije rečeno, teme su najčešće inicirane
izvan redakcije, iz nekog centra moći (u ovom slučaju političke), čime novinarska profesija
gubi svoju suštinu. Fer je naglasiti da ova pojava nije karakteristična samo za javni servis,
nego oslikava glavnu karakteristiku medijskog miljea u Makedoniji – mediji su jednostavno
postali „nosači“ informacija do publike.
Kultura „pristojnog ponašanja“ novinara u MRT-u se reflektuje u svim servisima i vjerovatno
je rezultat kontinuiranih pritisaka i uticaja vlasti i politike u posljednjih 10 godina na njihovu
socioekonomsku zavisnost, a donekle i na naslijeđenu svijest iz jednopartijskog sistema da
javni servis ustvari služi državnom establišmentu. U prilog ovome govore i pokazatelji
tendencije kod svih redakcija da se dominantno koriste izvori od državnih organa i političkih
partija koje participiraju u vlasti, što jasno iscrtava pojavu „političkog klijentelizma“ kod
urednika i novinara. Kod redakcija, vrlo često, izvještavanje je sa samo jednim izvorom
(48,23% priloga za domaće događaje), a u slučajevima kada su konsultovana dva ili više
izvora svi brane identičan stav, čime se gledaocima plasira samo jedna i jedinstvena pozicija u
odnosu na pitanje o kom se izvještava.
136 Intervju sa Migenom Gorenicom, urednicom Drugog programskog servisa MTV-a, realizovan 21. juna 2012. godine
239