MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

Karakteristično za redakciju na albanskom jeziku u javnom servisu je to što ista praktikuje da
bira izvore po osnovu jezika kojim govore, odnosno najčešći sagovornici u prilozima
pripadaju albanskoj etničkoj zajednici. Kao objašnjenje ovako uspostavljene prakse urednici u
redakcijama navode nedostatak zaposlenih prevodilaca, što se ne može ni u kom slučaju
prihvatiti kao opravdanje budući da to podriva pluralizam u vijestima javnog servisa. Na ovaj
način, osim vijesti koje su dominantno jednostrane (prema izvorima) i koje su kao teme
inicirane svana (najčešće od političkih elita iz zajednice), predstavlja se i monoetnička slika o
događajima koji se tretiraju u prilozima. Sumarno, sve ovo predstavlja niz kršenja novinarskih
standarda i rezultira nekvalitetnim novinarskim proizvodom koji informiše javnost kroz
prizmu iskrivljenog ogledala.
Program na turskom jeziku ne razlikuje se mnogo u poređenju sa drugim redakcijama
manjinskih zajednica u javnom servisu. I kod njih je dominantno prisustvo političkih vijesti i
informacija o aktivnostima vlasti (50% priloga). Istovremeno, u vijestima se uopšte ne
obrađuju građanske teme koje u fokusu priče imaju interes ljudi. Ukoliko se ide korak dalje,
vidi se da je sadržina vijesti organizovana više na tehničkom nivou koji nalikuje političkodržavnom
biltenu koji oslikava agendu aktuelne političke elite vlastite etničke zajednice. Ili,
drugačije rečeno, informacije o domaćim događajima se koncentrišu oko aktivnosti vlasti u
kojoj koaliraju i političke partije iz turske zajednice, pa ih vijesti javnog servisa prenose i daju
javni status njihovim aktivnostima. Pritom redakcija, a prije svega urednici, ne vode računa o
istinskim potrebama informisanja svoje zajednice, niti prepoznaju suštinu svoga
funkcionisanja u javnom servisu.
Kao i za druge redakcije, tako se i za tursku iz analize može izvući tendencija praktikovanja
reaktivnog novinarstva. Ovo se potvrđuje podatkom da su i kod turske redakcije u
posmatranom periodu najveći dio priloga neanalitički žanrovi – vijesti i izvještaji (91,4%).
Skoro sve teme koje se obrađuju dolaze izvan redakcije a nametnute su od nekoga drugog. U
ovom slučaju, ukoliko medij nema inicijativnost i samo pasivno prenosi informacije
pripremljene svana, mogućnost za manipulaciju je mnogo veća. Dok je kod vlaške, srpske ili
romske redakcije objašnjenje u nedostatku vremena za emitovanje, ovdje to nije slučaj,
budući da dva i po sata programa dnevno daje dovoljno prostora za analitički pristup u
novinarskim prilozima u vijestima. Iz intervjua proizlazi da redakcija nema dovoljno
novinarskog kadra ili da isti nije adekvatno obučen. Ipak, ostaje zaključak da kvalitet
novinarskih sadržaja može biti bolji i više orijentisan na građanske teme. I ovdje se nameće
zaključak da urednici nemaju dovoljno spremnosti za vođenje novinara i kreiranje autohtone
dnevne agende o dešavanjima i temama, ili pak nemaju moć da se otrgnu od političkog uticaja
vlastitih lidera koji posredno kreiraju uređivačku politiku.
Slika novinarstva koje se praktikuje u turskoj redakciji (ali i u drugim redakcijama u javnom
servisu) zaokružuje se podatkom da je u 69% od ukupno objavljenih priloga o domaćim
događajima konsultovan samo jedan izvor. Kršenje osnovnog profesionalnog standarda o
konsultovanju najmanje dva nezavisna izvora je ozbiljan indikator kvalitete novinarskog
proizvoda, osim ukoliko sam novinar nije napravio balans iznoseći stav druge strane. Ali,
činjenica da 92% priloga informiše o samo jednom aspektu priče ipak ukazuje na tendenciju
jednostranog i pristrasnog informisanja. Ovome treba dodati saznanje da su u 83% slučajeva
konsultovani izvora zapravo predstavnici vlasti ili političkih partija. Dok se političarima daje
ogromna prednost da svoje stavove i mišljenja prenose u javnost, građana, takoreći, nema u
informativnim sadržajima redakcija. I kod turske redakcije tema ljudska prava se uglavnom
240