MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

Postoje zajednička pitanja položaja nacionalnih manjina, ali postoje i neka specifična za
pojedine manjine, kao što je romska manjina (socijalni problemi, obrazovanje, zapošljavanje,
stanovanje, zdravstvo, teškoće u društvenoj integraciji). Zato preporučujemo da se odnos
prema manjinama ispoljava i u kontekstu problema svih građana, ali i pojedinih specifičnosti,
zasebno. U našim uslovima potreban je specifičan odnos prema Romima. Istraživanja
pokazuju da u odnosu na Rome pripadnici drugih nacionalnih manjina uglavnom manje trpe
razne diskriminacijske postupke okoline i u realnom životu relativno dobro su integrisani
svoje lokalne sredine. Diskriminacija je flagrantna u odsustvu prava da budu predstavljeni (da
imaju pravo da budu birani) u najvišim predstavničkim tijelima (slučaj Sejdić-Finci). Na
lokalnom nivou ne postoje zakonske prepreke za ostvarivanje tog prava, ali su često
pripadnicima manjina određena radna mjesta u vlasti, javnim preduzećima i prosvjeti
nedostupna. Naše istraživanje upozorava na medijsku simplifikaciju i politizaciju slučaja
Sejdić-Finci, koji je u rukama političkih stranaka, što uzrokuje i odsustvo prepoznavanja
diskriminacije u drugim područjima realnog života.
Programi elektronskih medija
Elektronski mediji, posebno televizija, imaju najveće domete. Komercijalne radio i TV
stanice svoje programe profiliraju prema marketinškim interesima i tako ih usmjeravaju
prema ciljanoj publici. Javni interes nije obavezujući, iako svaka komercijalna stanica sa
informativnim programom vodi o njemu računa jer se i taj interes prelama kroz interese
njihove publike, a samim tim i medijskih oglašivača. Zato je u bh. praksi bilo primjera da su i
pojedine komercijalne radio i TV stanice nalazile interes da u saradnji sa međunarodnim
fondacijama i donatorima, pa i lokalnim institucijama, pokreću ovakve programe i imaju
takve kontinuirane sadržaje u svom programu. Treba podržavati takve inicijative u javnoprivatnom
odnosu, koji je dobro poznat u Evropi, ali kod nas još nije zaživio. Ovakvi
programi su često dio zanimljivih programskih blokova koji postižu značajnu slušanost i
gledanost.
Javni elektronski mediji koji imaju zakonske obaveze u stvaranju emisija za nacionalne
manjine imaju vrlo široke mogućnosti da realizuju strateške odrednice uloge medija u
promovisanju i zaštiti prava nacionalnih manjina. Nažalost, takve emisije imaju samo Radio
RS, TVRS i BH radio 1.
Postoje široke mogućnosti za zadovoljavanje ovih obaveza i interesa; kontinuirana
zastupljenost informacija u redovnim informativnim programima, specijalizovane emisije na
jeziku manjine sa ciljem da njeguju kulturne tradicije i osiguraju komunikaciju pripadnika
manjine na vlastitom jeziku, informativno-dokumentarne emisije koje tretiraju opšta pitanja
položaja nacionalnih manjina ali i pojedinačne specifičnosti, kulturni i zabavni programi u
kojima se mogu integrisati i kulturne tradicije manjinskih naroda. Ovi programi mogu ići
kombinovano na jezicima većinskih naroda i upotrebom manjinskih jezika. Specijalni
programi treba da budu inovativni i zanimljivi kako bi privlačili veći broj gledalaca i
slušalaca.
Zbog višeznačnosti i složenosti problema romske nacionalne manjine naročitu pažnju treba
posvetiti programima za Rome. Ovi programi moraju imati u prvom planu ciljeve njihove
integracije u društvo i rješavanje gorućih problema iz života (ciljevi Dekade Roma) ali i cijeli
kompleks društveno-političkih, socijalnih i civilizacijskih komponenti koje pomažu integraciji
ove manjine u društvene tokove zemlje.
115