MANJINE I MEDIJI NA ZAPADNOM BALKANU - RRPP

ukupno 2,022.547 stanovnika. 78 Od njih kao Makedonci se izjasnio 1,297.981 stanovnik, kao
Albanci 509.083, kao Turci 77.959, kao Romi 53.879, kao Vlasi 9.695, kao Srbi 35.939, kao
Bošnjaci 17.018 a kao pripadnici drugih etničkih zajednica 20.993 stanovnika. Sa aspekta
geografske distribucije, Albanci su pretežno nastanjeni u sljedećim gradovima: Skoplje,
Tetovo, Kumanovo, Gostivar, Kičevo, Struga i Debar. Turci žive u više naseljenih mjesta u
cijeloj zemlji ali najviše u Skoplju, Gostivaru, Radovišu, Struzi, Debru i Kičevu. Romi su isto
naseljeni u čitavoj Makedoniji, ali ih najviše ima u Skoplju, Prilepu, Kumanovu, Tetovu i
Štipu. Vlaha najviše ima u Skoplju, Štipu, Bitoli i Kruševu. Najveći broj Srba živi u Skoplju i
Kumanovu. Bošnjaci su najviše naseljeni u Skoplju i okolini, Velesu i okolini Prilepa.
U Makedoniji su se programi na jezicima manjinskih zajednica počeli emitovati nakon
Drugog svjetskog rata. Od 1945. godine Makedonski radio je počeo emitovati program na
albanskom i turskom jeziku, a kasnije i na romskom i vlaškom. Od 2003. godine uvedeni su i
programi i na srpskom i bošnjačkom jeziku. Još od 1967. godine Makedonska televizija je
počela emitovati program na albanskom jeziku, a danas funkcionišu i programi na: turskom,
romskom, vlaškom, srpskom i bošnjačkom jeziku. Program na romskom jeziku na MRT je
među prvima u Evropi. Još prije 1991. godine postojalo je 29 lokalnih javnih radiostanica, od
kojih je sedam emitovalo program na jezicima etničkih zajednica.
Privatni sektor i u radiodifuziji i u štampanim medijima počeo je da se razvija nakon 1991.
godine. Do 1997. godine nije postojala zakonska regulativa, tako da su privatni mediji nicali
spontano, bez kriterija u radu. U 1997. godini, kada je bio usvojen prvi Zakon o radiodifuznoj
djelatnosti, na tržištu je već postojalo više od 250 radio i TV stanica. Savjet za radiodifuziju je
zakonom bio ovlašten da dodjeljuje koncesije putem konkursa i da pri tome obezbijedi jezički
i kulturni pluralizam. Nakon prvih konkursa krajem 2000. godine, od ukupno 124 privatna
radiodifuzera na lokalnom nivou, 27 je emitovalo program na jezicima etničkih zajednica (13
TV i 14 radiostanica). 79 Pri tome je najveći dio medija emitovao program na albanskom
jeziku.
Makedonija ima dugu tradiciju u njegovanju jezika etničkih zajednica i u štampanim
izdanjima. Državna izdavačka kuća NIP Nova Makedonija je prvo izdanje novine Flaka e
vlazerimit (Vatra bratstva) na albanskom jeziku objavila u aprilu 1945. godine, a kasnije je
startovala i novina na turskom jeziku Birlik (Jedinstvo).
Publikovane su i novine za djecu, novine za literaturu i umjetnost, knjige i beletristika na
albanskom i turskom jeziku.U periodu do raspada SFRJ u Makedoniji se nisu izdavale novine
romske i vlaške etničke zajednice, a srpska se zajednica informisala iz novina i publikacija iz
drugih jugoslovenskih republika.
Nakon 1991. godine pojavile su se prve privatne novine etničkih zajednica koje su imale
probleme s redovnom štampom zbog nedostatka finansijskih sredstava: novine Feniks (u
izdanju Lige vlaha u Makedoniji) počinju da izlazi u januaru 1992. godine, a ugasile se 2008;
nedjeljnik na turskom jeziku Zaman (izdanje poznate novine iz Turske) je počeo izlaziti u
martu 1994. godine i objavljuje se i danas; prve dnevne novine na albanskom jeziku Fakti
izlaze čak od 1998. pa sve do danas; u januaru 2001. godine počela je da izlazi novina na
romskom jeziku Roma Tajms, koja prestaje da izlazi 2008; u 2001. godini počinje da se
objavljuje nedjeljnik na albanskom jeziku Lobi, u okviru kog je bio prvi on-line informativni
78 Više detalja vidi u publikaciji (str. 34). Dostupno na : http://www.stat.gov.mk/Publikacii/knigaXIII.pdf
79 Izvještaj o radu Savjeta za radiodifuziju za period 1. juli 1998-30. juni 1999. Dostupno na:
http://www.srd.org.mk/images/stories/publikacii/bilten4_mk.pdf.
181