MRAVNÁ VÝCHOVA V ŠKOLÁCH NA SLOVENSKU A V ZAHRANI ČÍ

wiek dojrzały, w którym nie moŜna bagatelizować międzyludzkich doświadczeń, wzrostu wraz z
wiekiem autonomii człowieka i samodzielności myślenia 1 .
Zadania pracy wychowawczej w nauczaniu początkowym korespondują z podstawowymi celami
edukacji kulturalnej, poniewaŜ obejmują: pielęgnowanie zwyczajów i obyczajów, kulturę zachowania
w Ŝyciu codziennym, troskę o pamiątki kultury i sztuki, zarówno tej narodowej, jak i twórczości
ludowej, aktywny udział w twórczości kulturalnej, ale takŜe rozwijanie własnych zdolności
artystycznych.
Nauczanie zintegrowane daje nauczycielowi duŜe moŜliwości akcentowania zagadnień związanych z
kulturą w tych częściach zajęć dydaktyczno - wychowawczych, w których wiodące są edukacja
muzyczna, plastyczna, język ojczysty czy praca – technika. WdraŜanie uczniów w kulturę Ŝycia
codziennego związane jest z ich adaptacją do środowiska rówieśniczego i szkolnego. Mają oni
moŜliwość poznać, jakie są wobec nich konkretne oczekiwania nauczyciela i innych dzieci, jakie
zachowania akceptuje grupa klasowa, jakich zasad i norm postępowania trzeba koniecznie
przestrzegać. Ze względu na specyficzny w tym wieku poziom rozwoju osobniczego treści czytanek i
innych tekstów przeznaczonych dla klas I-III, zawierają preferowane i społecznie poŜądane wartości.
Znaleźć w nich moŜna dobre wzory postępowania bohaterów wobec członków grupy rówieśniczej,
innego dziecka i osób starszych. Teksty w pakietach podręczników dla uczniów w młodszym wieku
szkolnym są róŜnorodne i tą róŜnorodnością zaciekawiają dzieci. Obejmują takŜe zagadnienia
kulturowe przeznaczone dla dzieci tj. bajki, baśnie, legendy, pieśni. DuŜe znaczenie mają teŜ
prezentowane i opisywane stroje, obrzędy, obyczaje, zwyczaje i sposoby zachowania się ludzi.
Struktura programu kształcenia na pierwszym szczeblu edukacyjnym ułoŜona jest według zasady:
dziecko jako uczeń i kolega, jako członek rodziny, jako członek narodu i ogólnoludzkiej społeczności.
Te treściowo rozszerzane kręgi zainteresowań poznawczych uczniów w młodszym wieku znajdują
odbicie w szkole, zgodnie z zasadą nauczania od bliskiego do dalekiego, od znanego do nieznanego,
uczniowie wchodzą w treści coraz bardziej rozbudowane. Dziecko przechodzi od roli ucznia, członka
rodziny (poznanie prawa i obowiązków) do symboliki narodowej, poczucie przynaleŜności do narodu.
Taka koncepcja ma w załoŜeniu kształtować świadomość dziecka, Ŝe przynaleŜy ono nie tylko do
małej grupy społecznej (rodzina, klasa szkolna), ale i do narodu (makrogrupy).
Zakończenie
Idea edukacji globalnej oparta na zasadach humanizmu ma sprzyjać wyzwaniom współczesnego
świata. Koniecznych zmian wymaga edukacja nauczycielska, przygotowująca do wypełniania zadań
dla potrzeb XXI w., zadań podkreślanych w raportach pedagogicznych, psychologicznych i
socjologicznych 2 . Nauczyciel świadomy sensu wielokulturowego wychowania w społeczeństwie
wychowującym wdraŜa uczniów od najmłodszych lat do respektowania innych kultur, uczy
zrozumienia i tolerancji dla odmiennych sposobów Ŝycia, kształtuje postawy szacunku wobec innych
narodów, społeczności i kultur etnicznych. Dba jednak takŜe o kulturę własnego narodu, której częścią
jest region i lokalne środowisko. Wychowuje tym samym dzieci w poczuciu własnej odrębności i
toŜsamości kulturowej.
1 C. Diatka, Učitel – zamieranie jeho prace a paradoxy globalizácie. [w:] /red./ Z. Zacłona, Nauczyciel
w rzeczywistości globalnej i lokalnej. Nowy Sącz 2007, PWSZ, s. 21.
2 A. Struzik, Samoocena przygotowania nauczycieli klas I-III do nowych zadań reformy oświatowej. Roczniki
Ludowego Towarzystwa Naukowo – Kulturalnego. Kraków 2003, Wyd. Naukowe AP, s. 167.
252