:--': ~T~ -'--- ~

BRONNEN VAN WELVAART 1 9 7
De veroveringstocht van Maurits in de laatste jaren der 16de
eeuw bepaalde ongeveer onze tegenwoordige landgrenzen . Na
1600 is de zoogenaamde tachtigjarige oorlog afgeloopen ; het
oorlogsbedrijf is gebannen buiten de aangegeven grenzen en we
veroveren ons een zelfstandige plaats in de Europeesche politiek,
doorleven de glorie- en machtsperiode, ,waarin de weegschaal der
volkeren van Europa door haar vorsten niet ter hand werd genomen
of de hollandsche maagd, aan hunne zijde op het regtsgestoelte
gezeten, wierp er mede haar oorlogszwaard of haren olijftak
in en deed door deze bij wijlen den evenaar overhellen ." Na
1700 komt de zeer snelle daling van onze macht en ons aanzien in
Europa .
Het Noorden dankt zijn grootheid en macht in de 17de eeuw
in de eerste plaats aan den handel, den ondernemingsgeest en zijn
koloniale ontwikkeling . Ook daarvan werden de grondslagen gelegd
in de voorafgaande eeuw . De Hanza werd verdrongen uit
haar alleenhandel . Vrije handel ging hier gepaard met burgervrijheid
. Alleen de vaart op de kolonien was aan beperkende bepalingen
gebonden, die bezit en welvaart verzekerden, een welvaart,
waaraan bloed gekleefd heeft ; uit de legende van den
Vliegenden Hollander spreekt het kwade geweten . Wat een durf,
wat een doorzettingsvermogen den Hollander in deze dagen kenmerkten,
op welk een vrije, onbelemmerde zwerftochten hij zich,
steeds rondkijkend en leerend, voor zijn wereldtaak voorbereidde,
tal van reisverhalen en biografien getuigen ervan, de
oude scheepsjournalen verkondigen het luide . Volg, om een enkel
voorbeeld to noemen, de levensschets van Steven van der Haghen,
die van niets tot het hoogste gezag opklom, geniet van het geestige
verhaal over de energieke tochten van een Lemaire, zooals
Bakhuizen het to boek stelde 1 ) .
er in dit Handboek een aaneengeschakeld verhaal van op to stellen . Wat zij onder
voortdurenden economischen, godsdienstigen en politieken druk vermocht voort to
brengen, blijft dikwijls beneden hmt middelmatige . Jan to Winkel heeft er in zijn Ontwikkelingsgang
eenige hoofdstukken over geschreven, die veel wetenswaardigs bevatten
voor wie er belang in stelt. (Zie ook C. P. F. Lecoutere, Schets van den ontwikkelingsgang
der Ned . Letterk ., Brussel 1921) . Op eenige belangrijke figuren naast gelijksoortige
in het Noorden zullen wij wijzen . Eerst in de l9de eeuw komt de Zuidnederlandsche
litteratuur weer op en thans neemt ze een volkomen gelijkwaardige plaats
naast de onze in . Erkend moet worden, dat de Seven Sinjoren e . a. in den laatsten tijd
belangrijke vergeten schoonheid hebben naar voren gehaald nit de 17e en 18e eeuw .
') Zie Huet, Land van Rembrand, 1886. II, 1, 173 . vlg . Bakhuizen, Studien en
Schetsen, IV, 225 vlg .