:--': ~T~ -'--- ~

HET KARAKTER DER BURGERLIJKE KUNST 63
pelijke verhoudingen zich steeds scherper gaan afteekenen, komt
er een periode, dat de zelfvoldane burgerij den kunstenaar het
werk uit de hand nemen wil en ieder wel meent dat schoone en
nobele bedrijf van den begenadigden eenling, dat steunend en
opwekkend zich paarde aan den ontwikkelingsgang van het geheel,
to mogen en to kunnen uitoefenen . Maar ook dan leven onder
hen kunstenaars, die weten to leiden en waardigheid to geven, en
onder gunstige omstandigheden door de gedisciplineerde samenwerking
van velen wel eens idealen van een alien omvattenden
schoonheidsdienst moeten zijn nabijgekomen .
We komen er als van zelf toe ons zoo den grooten gang van zaken
voor to stellen, doch laten we toch vooral onze fantasie in toom
houden . Wat weten we toch eigenlijk, vooral in de 13de en 14de
eeuw, met zekerheid, van de verhouding van den middeleeuwsche
kunstenaar tot zijn publiek, wat weten we om to beginnen al van
den omvang van dat publiek? Hoe ver reikte de invloed van Maerlant
op zijn tijdgenooten? Werd zijn werk inderdaad door het yolk
gelezen? Wij, die leven in een eeuw van een zoo machtige, onmiddellijk
werkende publiciteit, kunnen ons zoo uiterst moeilijk in
de toenmalige verhoudingen indenken . Hoeveel burgers, werkend
en zwoegend in de practijk van het leven, waren er, die, als die
l4de-eeuwsche handschoenmaker to Gent, Jan de Beere, een
handschrift van de Wapene Martyn bezaten? Hoevelen, die het
boek konden begrijpen, konden voorlezen aan, bespreken met
hun standgenooten ? Waren er ook in Haarlem en Utrecht? Zeker
we kennen in de 14de eeuw Gentsche burgers, die een vrij aardige
bibliotheek bezaten, waarin ook de ridderromans niet ontbraken,
maar zal een boek als het zooeven genoemde niet vooral in de handen
van geleerde klerken en geestelijken een onderwerp van dispuut,
vaak misschien van ergernis zijn geweest? van welken invloed
kunnen later de stadssprekers geweest zijn voor de verspreiding
van het didactisch gedeelte der kunst ?
Tal van vragen verdringen zich, voor welker beantwoording de
historie ons wel nimmer het volledig materiaal zal aanbrengen 1) .
En toch, al die nieuwe ideeen zouden niet verkondigd zijn, die
nieuwe wegen niet zijn gezocht, als de hooger staanden in het alge-
')
Men zie b .v. wat Franck en Verdam bij elkaar brachten over den roem van Maerlants-trofische
gedichten, en hun mvloed bij de tijdgenooten, :n de uitgave der Str .
Ged . Gron . 1898 . LXXXVI vlg.