:--': ~T~ -'--- ~

692 KUNST EN MAATSCHAPPIJ
oever van een snellen vliet heel wat leuker of aandoenlijker vinden
. En ik zou bijna zeggen : 't is maar een zegen, dat het zoo is .
Een dichterlijke droom . . . . en toch ook deze schoonheidsdroom
gaat niet nutteloos voorbij ; hij heeft gewerkt in veler hart,
heeft gewekt het vast besef, dat de kunst, wil ze werkelijk een levende
kracht zijn en blijven, ook nu niet kan staan buiten de
maatschappij en het leven . De kunstenaar voelt dat hij wat to
geven heeft, van den socialistischen propagandist-artist of tot den
eenvoudigen zanger, den Laskaar van het woord, die in zijn werk
niet meer ziet dan de bonte schelpen zijner fantasie .
Leur j e daarmee als 'n schooier langs straat ?
Is er niemand die koopt ? - En heeft zij ze versmaad
Die jij huldigen wilde? - Wat had je verwacht?
Wa's 'n schelp ? - En zo eng is 't, en raar - ieder lacht !
Wees jij trots als die schunnige zwalker der zee,
En je beetje bezit - deel het kinderen mee,
Hun vreugde zal j'alles betalen -
Aan de kinderen de vondst, die j'in dromen bij nacht
Raapt aan d'oever daar ginds, in Bengalen 1) .
De kunst is getreden buiten haar isolement, de vereenzaming
van het turen op eigen zielsbewegingen . Gekomen is een kunst
die zoekt de wereld en de menschheid der moderne tijden, zich
aansluit bij haar werk en haar streven . Zelfs de nieuwe historische
roman, hoe wendt hij zich of van de groote helden, de machtige
individualisten, om in to dringen in het leven der menschheid .
Men heeft gevoeld, dat de kunst niet is een gril en een spel,
maar innig samenhangt met het werk en den strijd der maatschappij
. De kunstenaar van heden voelt het onverbreekbare van
then band . Dit wil niet zeggen, dat alle artisten gemeenschapskunst
aan 't maken zijn . Gelukkig niet . Gemeenschapskunst moet
voortbrengen, die er door zijn innerlijken aard toe geroepen is . De
individualist, die zijn aard verloochent, gaat als kunstenaar to
gronde ; we zien het aan Gorter . Maar ook de individualist heeft
gevoeld, dat hij in contact behoort to staan tot de menschheid,
dat hij zich niet egoistisch heeft op to sluiten in de zelf-aanbidding
van persoonlijk leed en persoonlijke vreugde ; dat hij een vreugde
kan en moet zijn voor anderen, al zijn er ook betrekkelijk weinigen
die hem kunnen verstaan . Ook hij gaat uit om to geven .
') Willem van Doorn in De Beweging, 1912, I, 77* .