:--': ~T~ -'--- ~

632 DE LEYCESTER-CYCLUS
ben wij niet het kruis der hope om op to rigten en den standaard
der liefde om ons rond to scharen? En wat gaat gij dan aan, met
de pijlen van partijdigen ijver elkander to kwetsen?" Dit is het
machtig ideaal, waar haar bezieling van uitgaat ook in haar kunstenaarsleven.
Haar werk is echt en eerlijk, geboren uit den drang
naar schoonheid, maar drang naar een schoonheid, die samensmelt
met haar geloof . Dit vormt de groote didactiek van haar
werk. Zoo kan zij haar voltooiden arbeid dankend en biddend
opdragen aan haar God .
Toussaint staat geheel aan de zijde van Drost-Potgieter-
Bakhuizen in haar opvatting van den historischen roman . Na haar
eerste werk, Almagro (1837) en De Graaf van Devonshire (1839),
die sterk onder Engelschen invloed staan, heeft zij in overeenstemming
met Potgieter's aandrang, in haar voornaamste werken
het tijdperk van strijd en overwinning in onze nationale eenheid
tot het voorwerp van haar studie en fantasie gemaakt . Zij mag
van de ontwaking van haar yolk tot nieuwe geestdrift en dadendrang,
eenige andere idealen gehad hebben dan Potgieter en
Bakhuizen, ook zij verwachtte van diezelfde periode de bezieling
tot een zegenrijke wedergeboorte .
Zij heeft veel van Scott geleerd, sommige van diens gebreken,
o.a. zijn zucht tot historische uitweidingen, nog overdreven . Zij
had zin voor het fantastische en ridderlijke als hij, doch haar aanleg
was in sommige opzichten rijker, de blik dien zij in het leven
geworpen had, ging dieper en omvatte meer ; van haar menschen
zien we niet enkel den buitenkant ; we kijken hen door de ziel ; we
leven hun smarten en triumfen mee ; we zien deze worden met onverbiddelijke
noodzakelijkheid ; we voelen de geestelijke krachten
op elkaar inwerken ; we doorschouwen de geheimste ,roerselen"
der harten . Haar helden zijn niet de speelbal van toevallig uitgedachte
romantische avonturen, het zijn menschen met eigen wil
en karakter, waarmee ze den loop der omstandigheden beheerschen
en achter hen staat alleen de groote leidende geheimzinnige
macht, haar Christengod, zooals zij dien kent uit den haar dierbaren
Bijbel . Haar aparte persoonlijkheid spreekt het sterkst uit
haar psychologisch inzicht en haar prachtige, innig vrome godsdienstige
overtuiging .
Haar hoofdwerk is de Leycester-cyclus : Leycester in Nederland,
De vrouwen uit het Leycestersche tijdvak en Gideon Flo-