:--': ~T~ -'--- ~

ADRIAAN LOOSJES 5 2 3
ridder, strijdend voor de volmaking van gansch het menschdom
de wereld doortrekken, tot in de woestijnen bij oer-volken als
koning zijn dolle volmakings-theorieen toepassen, tot hij gecastreerd
terug komt op de Breestraat en in zijns vaders winkel
diens eerzaam bedrijf voortzet, overtuigd van de waarheid, die
Habacuc Knaagwurm hem eenmaal trachtte aan het verstand to
brengen : „Ik heb het u gezegd ! de mensch is zoo min voor volmaaktheid
vatbaar als de wilde dieren om zachtmoedigheid uit
to oefenen, de duiven om ten oorlog to trekken en de oesters om
bon mots to zeggen ! Een ieder moet bij het zij ne blij ven : - dit alleen
is der menschen wijsheid! Iedere eeuw heeft hare uitzinnigheden
gehad : die van de onze was de hersenschim der volmaking !
Wij streven naar denkbeeldige schoonheden, welke het ons to
midden des strijds van menschelijke hartstogten, onmogelijk is
to bereiken! - Waartoe zich in de wolken van hoogdravende hersenschimmen
to gaan verliezen ! daar het gezond verstand ons
raadt, om met wijsheid en ondervinding, stil en bedaard op de
aarde to blijven zitten ."
Adriaan Loosjes (1761-1818), boekhandelaar to Haarlem, ook
een echte man van het Nut, ook een verlichter, ook anticlericaal,
was poeet en romanschrijver . We moeten ons hier enkel tot den
laatsten bepalen . In 1806 gaf hij de Historie van Mejuffrouw Susanna
Bronkhorst (6 dln .), een roman in brieven, navolging van
Sara Burgerhart . In 1808 komt hij het eerst hier met een historischen
roman voor den dag, Het Leven van Maurits Lijnslager,
een Hollandsche familie-geschiedenis uit de 17de eeuw . Op het
verschijnsel van den historischen roman kom ik later terug .
Loosjes schreef nog meer romans o .a . Robert Hellemans (1810)
en Hillegonda Buisman (1814) . Maurits Lijnslager is zeer populair
geweest en was inderdaad voor zijn tijd een boek van groote beteekenis
. Maurits zien we als den jongen koopmanszoon, die in Italie
en Zwitserland de belangen van zijn vader behartigt, later in
Holland terug, als voorbeeldig koopman, echtgenoot en vader
thuis in alle kunsten en wetenschappen, in vriendschap verkeerend
met Rubens, Milton, Van Dijk, Vondel, De Ruyter, Leeghwater,
aangenaam gast bij De Groot en Frederik Hendrik, den 17deeeuwschen
Libertij n, onder alle levensomstandigheden even kranig
en karaktervol, eerlijk, hulpvaardig, doortastend, een voortdurende
gloedvolle verheerlij king van Hollandsche voortreffelijkheid