:--': ~T~ -'--- ~

TOT EEN LEVENSLEER 7 23
tweede ook even weinig op den eersten als de witte appelbloesem
op den ruigen grauwen wortel van den boom .
En dit is het juist, dit behoort voor mij op 't oogenblik tot het
meest belangrijke in de wereld : het resultaat van Maeterlincks
werk in ons, in de essentie onzer impressie abstraheerend, zullen
wij zien dat dit, dit meest eigenlijke van het werk dus, gestegen is
langs wegen, die aan den anderen kant uitkomen in het soort 19de
eeuwsche observatie, dat in werking was bij het ontstaan van romans
als die van Zola"- -,,De stadia dezer stijging-dezer stijging
van Stendhal-Balzac-Zola tot Maeterlinck en Ruysbroeck
zijn : Observatie-Impressie - Sensatie - Extaze" 1 ) . En hoor
dit in Tot een Levensleer (1895, 3e bundel) : „0, het is mooi, het is
bijna onweerstaanbaar bekorend, na een leven als van een eenzaam
wild landschap zijn leven to maken tot dat van een plechtig
gebouw-in-de-stad . Eindelijk, eindelijk, van al 't alleene ommedwalen,
een to wezen met de velen, de verbeelding to maken tot
werkelijkheid, den vasten stijl to geven aan zijn woeste natuur, de
boomen to maken tot zuilen, de lucht tot een dakgewelf, de zonneplekken
tot roode en gulden vensters, en al het vogelengekweel
het bladeren-ruischen, het winde-geween en donder-getoorn tot
vaste rythmiesch bewegende muziek .
Het is zoo eene sterk medevoerende gedachte den nek to buigen
en de knieen to buigen en mede to doen, met het lichaam bewegend
naar het bewegen der ziel, met wat de menschheid als haar
beste samenzijn heeft gevonden" .
En dat dit : „In den roes der aan de oppervlakte stormende
lyriek van blijdschap over de ontdekte vrije levensvlakte hadden
wij de twee grootste bestanddeelen der menschheid verwaarloosd,
vergeten : het leven der ziel en de monumentale visie van het
Leven ." En „Ik raad u, naar de oude leer, u gracelijk vriendelijk
to gevoelen in de richting der menschen ; maar de menschheid
meer to betrachten dan haar afzonderlijke leden : de menschheid
schoon to zien en haar to willen maken . . . . schooner" .
Ziehier een geheel anderen Van Deyssel . Toch blijft hij in zijn
innigste zijn de individualist, afgescheiden van de menschheid in
eenzamen zieledroom . En later luidt het : „Ik bemin nu mijn
fantasie van de menschheid en mijn fantasie van die vereeniging,
') 2de bundel, 285 .