:--': ~T~ -'--- ~

MIDDELEEUWEN EN VOOR ONS 7 7
en gelezen werd door de tijdgenooten van de dichters en door de
volgende geslachten . Welken indruk het epos op hen wel moet
gemaakt hebben, daarop moeten we nog even terugkomen . Ik geef
toe, dat de dichter zeif bij het teekenen van de Reinaert-figuur
niet een karakteristiek van de burgerij heeft willen geven, acht
het zelfs waarschijnlijk, dat hij veeleer heeft gedacht aan den
minderen adel, die berucht was om zijn roofzucht . En toch met
dat al, hoe moet de poorter, die dat las, zich vereenzelvigd hebben
met Reinaert, wat moet hij met van plezier tintelende oogen zij ne
exploiten hebben gevolgd . Zeker, Reinaert is onbetwistbaar een
schavuit, die op ergerlijke wijze zijn plicht verzaakt, met de meest
hartelooze brutaliteit betrekkelijk onschuldigen in het ongeluk
stort . Men denke zich echter den middeleeuwschen toestand van de
burgerij en de plattelandsbevolking in . Wat hechtte men in die dagen
minder waarde aan een menschenleven, hoeveel bruter en
ruwer openbaarde zich wreedheid en harteloosheid dan thans ; met
wat een uitgelatenheid kon men de doodmarteling van dieren en
ook van menschen aanzien en genieten ; wat werd er in taveernen
menige woeste, dolle, wreede streek uitgehaald, voor ons than
nauw geloofelijk, die toen slechts een luiden schaterlach deed opgaan
. Dat yolk, dat in een eerste stadium van bewust denken en
willen verkeert, is als een kind, als een kwajongen . Ik kan me
voorstellen, dat een bengel van een jaar of tien de pooten van een
meikever uittrekt en dol plezier heeft, als het beestje nog op anderhalve
poot probeert voort to scharrelen . Toch behoeft die jongen
nog geen kwaad hart to hebben en over een jaar vijf, zes, zal hij
zeif niet gelooven, dat hij tot zoo iets in staat was . De opkomende
derde stand is de straatjongen, niet kwaad van aard overigens,
die het machtig leuk vindt, als hij de groote menschen er eens fijntjes
ziet inloopen en als hij zeif een handje kan meehelpen, geniet
hij nog meer . Zoo moet de middeleeuwsche burger innig genoten
hebben, waar hij Reinaert het gezag van geloof en wet zag verschalken
. Hij moet zich innig een gevoeld hebben met Reinaert en
in het diepst van zijn ziel zal hij machtig graag, net als hij, zoo oerleuk
het wereldlijk en geestelijk gezag een loer hebben gedraaid .
De overwegingen van den auteur van Reinaert II wijzen het anders
uit, zal men zeggen . Maar deze was een moraliseerende klerk,
deze was de groote massa niet, welke werkte en zwoegde in de
practijk van het leven .