:--': ~T~ -'--- ~

LOURIS JANSZ . 209
gouden bergen, die de winzucht voorspiegelde, en de kunst zag
grootsche, verheven visioenen .
Toch heeft een man, die geheel gevormd is door den geest, die
van het humanisme uitgaat, in de 16de eeuw spelen geschreven,
die uitdrukken, wat er omgaat onder het morrende yolk . Louris
Jansz . was factor van de Haarlemsche Kamer de Wijngaerdtranken
. Zijn spelen zijn geschreven tusschen de jaren 1559 en 1598 .
Waarschijnlijk stond hij buiten de kerk ; hij zoekt God „in simpelheyt
des herten" en heeft daarbij geen theologische geleerdheid
noodig ; hij hecht zich niet aan de dingen dezer wereld en wil
zijn geloof in daden verwezenlijkt zien, daden van broederlijke
liefde . Aan de eeuwige verdoemenis gelooft hij niet . Groot is zijn
medevoelen met de arme misdeelden .
Hebdy u overschot oick den armen gaen deelen?
Syn u juweelen voor delendigen gebrocht?
En die hongerigen daer mee gespyst, die sieken besocht,
Die gevangens bedocht, die niet mochten winnen?
heet het al in zijn oudste zinnespel ,Meestal die om pays roepen" .
Weelde en wulpschheid,losbandigheid en modezucht krijgen ervan
langs . Alle bedrog in handel en handwerk wordt aan de kaak gesteld
. Het spel van het Coren (1565) geeft een zeer uitvoerige teekening
van de nooden van den kleinen man door de speculatie
in den graanhandel . Patientie en vertrouwen op God wordt er ten
slotte geleerd ; maar de beeldenstorm loeit reeds over de velden .
In de klucht Van ons lieven Heeren Minnevaer zien we een ambachtsman,
die geen kans ziet met zijn handenarbeid zeven kinderen
to onderhouden . Men maakt hem wijs, dat hij slechts de pleegvader
(minnevaer) van zijn kinderen is, God is de verzorger en
vader . Hij gaat nu met zijn vrouw een groote rekening aanbieden
in Gods paleis, de parochiekerk, maar ,Onse lieve Heer is uyt" ;
de koster kan den armen man slechts verwijzen naar Rome, waar
Gods stedehouder woont . Dan maar op stap. De paus ontvangt
hen vriendelijk, maar als het blijkt, dat het om geld to doen is, dan
is hij niet to spreken . Aflaatbrieven zijn er met hoopen bij hem to
krijgen, maar de pausen zijn aangesteld door Onze lieve Heer
,,als ontfangers, maer niet om uyt to keeren" . Ongetroost moeten
de tobbers naar huis . Zoo dus ook in wat als klucht gelden moet,
de schrijnende wanverhouding tusschen bezit en armoede .
PRINSEN, 3e druk 14