:--': ~T~ -'--- ~

ADAM IN BALLINGSCHAP 32 5
De val van den mensch : Eritis sicut Deus :
Hoe lockt dees vrucht : ay pluck : ay pluck vry : ick beloof
U wetenschap en licht . Wat deistghe, bang voor schennis?
Tast toe, en wordt Godt zelf, in wysheit en in kennis,
En wetenschap gelyck, en eere, en maj esteit .
En dan het licht der redding in de verre toekomst
Verlosser, die de Slang het hooft verplettren zult,
't Vervallen Menschdom eens van Adams errefschult
Verlossen, 't zyner tyt, en weer, voor Evaes spruiten,
Een schooner paradys hierboven opensluiten ;
Wy tellen d'eeuwen, en het jaer, ja dagh, en uur,
Dat uw gena verschyn' .
De val der engelen, de val van den mensch, de komst van
Christus, ziedaar in deze drie de kern van het Christendom, niet
als bij Milton in een epos van renaissance-verzen, maar als de opperste
volmaking van een middeleeuwsch mysteriespel, door onze
verbeelding gezien op het drievoudig tooneel van aarde, he] en
hemel . En toch :
Apollion, getuigh, getuigh, vorst Belial,
Dat ick, uit noot en dwang dien last aanvaerden zal,
Tot voorstant van Godts Ryck om ons bederf to keeren
Door die woorden van den held Lucifer meer dan eenig ander
werk van Vondel samenvallend met den geest der oude tragedie .
Zoo wordt deze middeleeuwsche mysterie toch nog gedragen door
het moderne inzicht . Ze werd een der schitterendste verdichtingen
der oude mythe ; Vondel, den goddelijken ziener, was het gegeven
om door to dringen in Gods geheimenissen en in voor alle eeuwen
aangrijpende schoonheid zijn visioenen uit to beelden.
Tien jaren later komt de voortzetting, Adam in ballingschap,
de verdrijving van den mensch uit zijn gelukstaat, zijn gemeenschap
met de Godheid . Hier kon de dichter zijn vrije verbeelding
niet meer laten heerschen ; hij was gebonden aan een tekst, waaraan,
voor hem, geen titel of jota mocht worden veranderd : verleiding,
schuldbesef, verdrijving, en dat in de onverbiddelijke vijf
acten . Maar hoe meesterlijk is de stemming van gelukzaligheid in
het paradijs geschilderd, in dien toestand van gehoorzaamheid en