:--': ~T~ -'--- ~

2 5 0 ZIJN WEL-LEVENSKUNST
Wat stelt gy desen Saul onder u propheten?
Dees craey by u zwaens ? Mydam by den poeten ?
By const-geesten my, in wyen noyt const geboorn-werdt ?
vraagt hij aan Van Hout . En dat is hem wel ernst . Kunst is hem
een onnoodige beuzelarij . De wel-levenskunst is hem alles . Een
populaire wellevenskunst was min of meer zijn Recht Ghebruyck
.ende Misbruyck van tydlycke Have 1 ) .
Men vindt zo wel rycken als armen die trueren ;
Immers de grootste druck druckt den grootsten dueren,
Alsmen grote vreughde in kleine huttekens ziet .
Dit moght niet zyn, zo d'uyterlycke dinghen
Uyt haren aart vrueghd of druck noodlyck voortbringhen ;
Dus baart ryckdom gheen lust, noch armoe gheen verdriet .
Dit is de basis voor de naar Furmerus bewerkte stoische wijsheid,
bijschriften bij vijfentwintig platen van Wierix .
Een diepzinnig onderzoek naar 't wezen van den oneindigen
Schepper is even nutteloos, als een volkomen kennis van onzen
zondigen staat nuttig is . Dit is de grondslag van Coornherts levensleer,
zooals hij die samenvatte in zijn kort daarop gevolgde
groote werk . Deze grondgedachte is zuiver Socratisch . Hij kende
ze uit Cicero en Seneca . Ze is gebaseerd op het Ken u zelven . Van
deze grondgedachte uit had hij een vast punt, van waar hij kon
uitgaan in zijn strijd bij de ,groote verscheydenheyt van meyninghen
in zaken des geloofs" ; langs dezen weg kon hij geraken tot
het doel van heel zijn ethisch streven, een ,ondervindtlijcke kennisse
van onse eyghen gebreken, van onse eyghen wandel ende van
ons eyghen quaadtheyd, dat is van ons selve" . Het bewustzijn
van het slechte geeft de kennis van het goede en de weg der deugd
ligt voor ons open .
Deugd is alzoo to bereiken door kennis,door nauwlettend onderscheiden,
door begrijpen . Doch daarmee staat Coornhert buiten het
Christelijk geloof . Hij heeft de Socratisch-Platonische leer echter
to goeder trouw weten to verbinden met het Christelijk beginsel .
De eenheid in zijn systeem wordt daardoor in gevaar gebracht,
voor de practijk wint het daarmee echter misschien in rustige
werkzame kracht, in vastheid en steun voor het leven in de woe-
1) Plantijn, 1585 . A . G . C. de Vries, De Nederlandsche Emblemata, no . 16 .