:--': ~T~ -'--- ~

KUNST EN VOLK 20 1
zijn wil . In dit alles was schoonheid, schoonheid, die door de rederijkerij,
welke nit het yolk zelf voortkwam, het meest is bedreigd
. Zoo zullen er in alle tijden kunstenaars zijn, die de harten
van zeer velen weten to treffen . Ook de zuivere Renaissancekunstenaar,
ook Vondel heeft werk gemaakt, dat spreekt tot
alien en alien roert of verheft, dat uiting geeft aan wat diep verborgen
bij alien naar vormen zoekt . Er zullen altijd geboren
volkspredikers zijn, aan wier lippen het yolk hangt . Cats was er
tot op zekere hoogte zoo een . Cats was een Pieneman. Maar Poirters
vooral, in het Zuiden . Doch als de Renaissance gekomen is,
het besef van geestelijke eenheid en gelijkwaardigheid met het
goede en schoone aller tijden, als voor het individu ontelbare
nieuwe wegen open liggen, als de dichterlijke eenling zoekt en
droomt langs eigen ongebaande paden, dan kan er een kunst
worden voortgebracht, die door betrekkelijk weinigen wordt gevoeld
en begrepen . Daarmee staat die kunst nog niet buiten leven
en maatschappij . Zij blijft de bloem . Kunstenaars zijn soms
menschen, die dingen maken, welke eerst na geslachten in hun
vollen rijkdom van schoonheid opbloeien in de ziel van hen, die
ze verstaan . Ik geloof vast, dat weinig tijdgenooten van Vondel
zijn Lucifer en Adam in ballingschap zoo hebben genoten, als de
kunstgevoeligen van onzen tijd. En dit heeft absoluut niets to
maken met Romanisme of klassieke regels . Juist de klassiekerigheid
genoten misschien de tijdgenooten het meest .
Toen de 17de eeuw tot rijpheid kwam, zijn er droomen gedroomd
en gezichten gezien, vizioenen gegrepen in schoonheid
van klank, welke slechts zeer oppervlakkig de gemoederen derburgerij,
die in den woeligen strijd van het leven stond, moeten hebben
beroerd ; - zoo Vondel ; -is er fijne teerheid en liefelijke
grade geweven, die door grove vingers niet kon worden gehanteerd,
toen niet en nu niet ; - zoo Hooft ; - is het leven in zijn
voiheid en daverende kracht uitgezegd zoo, dat het ging boven de
hoofden van hen, die slechts vermaak vonden in het uiterlijk
grappig gebeuren ; - Zoo Breero . Zeer zeker is in de machtigste
kunstenaars, in Shakespeare, in Rembrandt, in zoo vele anderen
een groote algemeene menschelijkheid, die velen aandoet, maar
het diepere, de stralende rijkdom zien ze niet. Ze staan elkaar op
to winden voor de Nachtwacht en luisteren gewillig naar hem,
die ze tracht in to wijden, maar eerlijk gezegd, genieten ze toch