:--': ~T~ -'--- ~

NAVOLGING VAN MULTATUI I 6 6 1
groot geweest ook op hen, die in de laatste jaren der 19de eeuw
de herleving hier gebracht hebben . Als zoodanig staat hij naast
Potgieter, Bakhuizen en Huet .
In Multatuli alleen is heel de groote Europeesche beweging der
tweede Renaissance ook voor ons voltooid en afgesloten . Hij alleen
heeft doorgemaakt, waarvoor al onze brave Hollanders terugschrokken
. Het luidruchtig revolutionnaire en hemelbestormende
trok hem aan . Door zijn karakter en aanleg, door zijn
zooveel vrijer en ongedwongener leven in Indie had hij alles
zonder aarzeling en onbevangen in zich opgenomen . En al even
onbevangen heeft hij al wat daar bruiste en kookte, uitgestort .
Dat zijn landgenooten, die voor het meerendeel van al dat vuurwerk
niets gemerkt hadden, er iets vreemds en zonderlings in
zagen, heeft hem verbaasd en geprikkeld en later tot steeds tergender
uitvallen en verblindender paradoxen uitgelokt . Vandaar
dat hij hier den indruk maakte van in hooge mate oorspronkelijk
to zijn . En dit is hij toch slechts in hoofdzaak enkel in den vorm .
Zijn schilderachtig, daverend, verpletterend proza is van hem
alleen . Hij meende wel ook in zijn ideeen oorspronkelijk to zijn .
Doch bijna alles was onbewuste herinnering ; er is wel gees
ideetje, of we kunnen het in vroeger of later litteratuur aanwijzen,
doch vooral in de eeuw van 1750 tot 1850 . Dit is geen verwijt,
integendeel, wij zijn hem juist dankbaar, dat hij ons niets
weggemoffeld heeft . Leeft niet ieder kunstenaar in de ideeen
zijner voorgangers om er nieuwe schoonheid en wijsheid uit op
to bonwen?
Mlaar bij al zijn wereldburgerschap, niettegenstaande zijn leven
in de vrije lucht der wereldlitteratuur, is Multatuli gebleven de
zuiver Hollandsche artist, die het meest kenmerkend Hollandsche,
de puurste schoonheidsaspiraties van zijn stam, in de malsche,
rake schildering van de alledaagsche realiteit, op het schoonst vertoont
. Naast de Camera zal de Havelaar blijven leven als het
meest typische, rijke Hollandsche boek der eeuw, zullen gansche
brokken uit de Wouter-geschiedenis, tintelend van humor en
fijnen geest, geslacht op geslacht in verrukking brengen, door
levende, frissche komische kracht tot onbedaarlijke vroolijkheid
opvoeren .
Onder de bepaalde navolgers van Multatuli is de eenige die
misschien mag genoemd worden Jan Ziircher, die een niet on-