:--': ~T~ -'--- ~

DE SPAENSCHE BRABANDER 291
beweginge en groote aandachticheyt en recht-schapene soeticheyt
souw konnen hooren of lesen die goddelicke Lof-sang van
Jesu Christo, door den hoogen ende uytgeleerden Daniel Heinsius
gemaact? Ick geloof niet datter sterflick mensch leeft, die begaaft
is met redelicke sinnen, die 't selve soude doen . Voor mijn, ick
mach wel seggen dattet mijn hoogste Poesie geweest is, daar ick
myn opperste ghenoegen in gehadt hebbe van mijn leven ." En
dat schreef hij, terwijI hij Hooft's beste werk al kende en Vondel in
zijn schoonen opgang was . Zoo staat de tijdgenoot tegenover den
tijdgenoot en - tegenover zich zelf .
De Spaensche Brabander . Men heeft gesproken over de technische
onvolkomenheid van dit stuk, beweerd, dat het geen schoon
geheel is . Zeer zeker to recht, als we met theoretische eischen komen
aandragen, als we ons houden aan wat Breero zich zelf wijsmaakte,
ni . dat hij om het menschdom to verbeteren iets ging samenstellen,
dat op een blijspel leek, zooals hij er eenige kende .
Doch laten we alle gedachten aan eisch of voorschrift aan den
kant zetten . Best, het zijn matelooze rederijkersverzen of gebrekkige
alexandrijnen! Maar is die taal niet goed? Niet raak,
niet frisch, niet levend, niet kleurrijk, niet beeldend? Mag het
geen tooneelstuk heeten, best, noem het met geen naam, maar
wat daar voor u ligt, wat daar in uw ooren klinkt, verrijst voor
uw verbeelding, is dat niet van het begin tot het einde levende,
pure schoonheid?
Het leven to schilderen, zooals hij het zag om zich heen, dat was
toch Breero's eenige passie . Hij doet wel of hij een drama wil maken
. Doch als hij eenmaal aan den gang is, dan laat hij zich gaan
en heeft maling aan alle voorschriften . Dat zien we immers al in
het Moortje, waar hij zich houden kon aan een geijkt klassiek
schema . Aan then onweerstaanbaren drang van zijn genie heeft
hij, vermoedelijk onbewust, in zijn Spaenschen Brabander gehoorzaamd
zonder eenig voorbehoud .
Er is zoo goed als geen handeling . Het draadje Jerolimo-
Robbeknol, uit den Lazarillo de Tormes, komt in elk der bedrijven
even voor den dag ; soms neemt hij zelfs stukken woordelijk
over . 1 ) Maar dat was het hem niet . Gansch het levend Amsterdam
')
Zie de vergelijking van den tekst met de oude Lazarillo-vertaling bij C. J . Vierhout
in Noord en Zuid XVII, p . 142 . Een nieuwe vertaling van Lazarillo door Sofie
Erens-Bouvy, Amst . 1922 . Zie ook J . A . Worp, Bredero's Sp .-Br . en Lazarillo de
Tormes (Het Tooneel 1883-'84, p . 49) .