:--': ~T~ -'--- ~

WAT HIER MET VOLKSKUNST BEDOELD IS 37 1
maar ook aan de eenvoudige, onbewuste schoonheid, die soms
doorstraalt uit wat gezegd werd tot stichting, om to strijden
voor politieke idealen, om verslag to geven van levenservaring,
waarvan het hart overvloeide en die op de belangstelling van de
groote menigte, die erin meeleefde, rekenen mocht . Welk een berg
treurspelen, wat een kasten vol blijspelen met en zonder zang
en ballet zijn er gefabriceerd enkel om het publiek to behagen en
de beurs van de ondernemers van vermakelijkheden to spekken,
waarbij veel is, dat den litteratuurhistoricus een juister inzicht
geeft in den loop der groote stroomingen of zijn aandacht tot
kleine verschijnselen bepaalt, maar dat toch voor den modernen
mensch volmaakt dood blijft . Welk een hoeveelheid liedboeken,
met gezangen, of afschaduwingen van een mode van den dag,
of overoude traditie, dierbaar aan de gevoelige volksziel, uitingen
van grove zinnelijkheid of zoet dwepende sentimentaliteit . Hoor
het ,mindere" yolk nu nog uithalen in lang gerekten, aandoenlijken
weemoed, van ,Waar zou toch mijn minnaar zijn, En hij is
gaan varen al ver van hier" . Dergelijke dingen blijven ook nu nog
leven door alle kermisdeunen heen, die een bestaan van een paar
maanden kennen . Zoo is er in de 17de eeuw heel veel geweest,
dat gezongen werd door rij k en arm, bij vroolij ke feesten en in droevige,
weemoedige stemming, het werk van bekende kunstenaars,
zoowel als van lang vergeten of nimmer bekende rijmers . Alles
kunst voor het yolk en grootendeels door het yolk .
En dan zijn er die massa's pamfletten en reisverhalen, kunsteloos
meestal, zonder eenige gedachte aan schoonheid gemaakt,
maar toch sprankelt daar soms iets, dat treft door een kleine
geestige schittering, toch is daar soms iets, dat het gemoed aangrijpt
door zijn eenvoudige, reine menschelijkheid, is er over de
eeuwen heen een gevoel van samentreffen, van ineengrijpen van
al het menschelijke, door alle tijden en omstandigheden . Bij dit
alles is bovendien zooveel, dat typisch is voor de kennis van den
volksgeest, leerzaam bij de studie van de volksziel .
En dan komt de roman op . Zoo als wij hem hier in deze periode
aantreffen, nog wel niet iets wat tot de groote kunst mag gerekend
worden, enkel een aangenaam tijdverdrijf, een oppervlakkig vermaak
voor het groote publiek . Maar moeilijk is de grenslijn to
trekken . Bovendien is het begrip yolk in wat ik hier als volkskunst
meen to moeten aanmerken uiterst vlottend . Zeer zelden