:--': ~T~ -'--- ~

42 INHOUD EN STREKKING
DIE ROSE
De Roman de la Rose, de middeleeuwsche Ars amandi, is een
datum in de geschiedenis der Westersche menschheid . Het eerste
gedeelte (± 1230) van Guillaume de Lorris, een gewone trouvere,
die enkel Ovidius kende, is geschreven voor den schitterenden,
wuften Franschen hofkring en past geheel in de ridderpoezie . Het
tweede gedeelte (± 1270) van Jean Clopinel, geboren to Meung,
rijk en gezien bij de grands seigneurs van zijn tijd, is in het groot
een eerste welbewuste daad van wijsgeerig denken en betoogen
buiten de heerschende Kerk om, een eerste poging van de wortels
der geestelijke cultuur om zich vast to klampen in wat denken en
voelen van vorige geslachten aan hooge beschaving hadden voortgebracht,
om de historische lijn voort to zetten, om aan to sluiten
bij de logische ontwikkeling der ons bekende menschheid, een
eerste schok in de beweging van Renaissance en Humanisme .
Jean Clopinel, de groote revolutionnair, kende Plato en Horatius,
Cicero en Juvenalis, Virgilius en Sallustius, heel de rechtskundige
litteratuur der Romeinen, hij leefde geheel in de Oudheid . Dit
was nu wel voor een deel een zeer onvolledig kennen, vaak uit de
tweede hand, maar hij had zich toch volkomen ingewerkt in wat
er to weten en to begrijpen was, en beschikte erover met een
vrijen geest . De universitaire wetenschap komt aan het woord
in de kunst . Dat Clopinel daarbij dwaze dingen, buitensporige
idees verkondigd heeft, zich meermalen vergaloppeert, zijn
tijd vooruit holt, soms op geheel verkeerde wegen, dat is de
jeugd, de jonge kracht, die zich voelt, eigen . In Maerlant is dat
zelfde wilde en opbruisende . Maar to ontkennen valt het niet, -
men mag het verfoeien of toejuichen - door Clopinel is een
woord gesproken, dat een macht wordt in de jonge maatschappij ;
vrijheid en gezond verstand zijn de eenige adellijke titels van den
mensch . De dolende menschheid mag als de Ungluckliche in den
Neujahrsnacht, aan dit moment terugdenken als aan den Scheideweg
.
Doch laten we een enkelen blik werpen over dit belangrijk boek,
zooals het vertaald is omstreeks 1300 door Hein van Aken, waarschijnlijk
pastoor van Corbeke bij Leuven . Men bedenke echter, dat
hij de 18000 verzen van het oorspronkelijke teruggebracht heeft
tot een goede 14000 . Wijdloopige betoogen heeft hij weggelaten,