:--': ~T~ -'--- ~

OORZAKEN VAN HET VERVAL 4 1 3
heid op elk gebied, en eerst in de laatste helft een periode van
cosmopolitischen groei naar nieuwe tijden, een groei moeilijk en
zwaar, maar toch een groei, een meeleven, gejaagd, luidruchtig en
oppervlakkig, maar toch een meeleven, een eeuw, in haar geheel
overzien, toch rijker en bemoedigender dan de periode onmiddellijk
volgend op de Revolutie, waarin een reuzekater alle leven en
ondernemingsgeest schijnt to hebben uitgedoofd en we in trage
dufheid en versuffing, het nieuwe wereldgebeuren aanstaren .
Het provisoire karakter van de grondwet der Republiek, de
Unie van Utrecht, moge, toen de tijden der groote machtsontwikkeling
voorbij waren, toen weelde tot rust noodde, van zelf tot
allerlei ongerechtigheden hebben geleid, eigenbaat en heerschzucht
van de regentengeslachten vooral hebben elke verbetering tegengehouden
en dragen de hoofdschuld van den ondergang van den
staat . De macht der Staten werd steeds meer afhankelijk van de
stedelijke regeering, de willekeur van een enkele vroedschap belette
de meest gewichtige handelingen .De band tusschen de gewesten
werd steeds losser ; het eene richtte een vlootje op om zich to
beveiligen tegen het andere ; Friesche boter werd nit politiek belang
van de Hollandsche markten geweerd 1) .
De aristocratie wordt oligarchie, de contracten van correspondentie
maken elke verdienste, alle kennis overbodig, familierelatie
alleen beslist bij de kandidatuur voor zelfs het geringste
ambt, waaraan eenig voordeel to behalen is .
Sedert den dood van Willem III stonden we buiten de Europeesche
politiek ; achter de Barriere voelden we ons veilig voor den
gevreesden Franschen vij and . Onze nietigheid viel in die dagen zeer
stellig to meer in het oog door den groei van de ons omringende
rijken, maar ze kwam voort uit ons zelve . ,Om zoo klein to worden,
na zbb groot to zijn geweest, werd vrijwillige afstand en stelselmatige
zelfvernedering vereischt . De europeesche diplomatie
had moeite zich aan de nietsbeduidendheid der Republiek to gewennen"
2 ) .
Dat de revolutionnaire en democratische tendenzen, die in Engeland
en Frankrijk vooral hun oorsprong namen, onder deze
omstandigheden hier met welgevallen werden begroet en aanvaard,
spreekt van zelf. Door de ontwikkelde burgerklasse, die
Knappert, Het zedelijk leven onzer vaderen in de l8de eeuw, p . 8 .
z) Groen, Handboek, § 515 .