:--': ~T~ -'--- ~

5 5 4 KARAKTER ONZER 19de EEUWSCHE LETTERKUNDE
boven op een burgermanschiffonniere . Ze was een nobel en tevens
gezellig tijdverdrijf, dat de menschen aardig en leerzaam kon bezighouden
. Ze was een zoet, nuttig vermaak, waarvan een puriteinsche
geest uitging, getuige de kabaaltjes bij het verschijnen
van Klaasje Zevenster en Lidewyde . Niet zonder belang is het,
in verband hiermee to constateeren, dat voornamelij k predikanten
zich geroepen achtten in hun vrijen tijd de „fraaie letteren" to
beoefenen .
In geen periode is ook de rechtstreeksche navolging van buitenlandsche
kunst zoo groot ; doch daar de benepen volksgeest geheel
stond buiten bet vrije, rijke, schitterend fonkelende en vaak
bandelooze, dat die kunst kenmerkte, werd ze van nature laffe
leugen . Waar men zich bepaalde tot de observatie van de gewone
huiselijke werkelijkheid en het rustig nateekenen daarvan, verkreeg
men meestal goed werk .
In deze periode ook meer dan in eenige voorafgaande hooren we
het meegevoel voor de sociale nooden, voor misdeelden en treurenden,
voorlooper van het gemeenschapsgevoel, dat in een later
tijdperk opkomen zal .
Dit is de zeer algemeene totaal-indruk, die men krijgt, wanneer
men deze eeuw beziet van midden uit de rijke, malsche, fleurige,
uitbundige ,romantiek" van Frankrijk, Engeland en Duitschland
. Wie daar buiten gaat staan en eenige dagen enkel binnen de
hagen van ons Hollandsch tuintje blijft rondwandelen, zal zelfs
bij de thans meest gesmaden uit deze periode menig allerliefst
idyllisch gemoedelijk versje, menige vlot en gevoelig geschreven
novelle aantreffen . Door heel de periode heen trekt trouwens een
rij van kunstenaars, begaafd met scherp kritischen geest, die het
minderwaardige van hun tijdgenooten zien, voortdurend hun
aanklacht doen hooren, en zij zelf hebben prachtig werk gemaakt .-
Bovendien Toussaint heeft in eenige historische romans werk van
groote kracht gegeven . Doch dit alles bestaat enkel voor den Hollander,
die zijn land en zijn yolk met zijn kunst kent en zich nu
eens uitsluitend daartoe wil bepalen .
Neem aan, ge ontmoet een buitenlander, die geheel thuis is in
zijn Byron, Shelley en Keats, in zijn Dickens en Thackeray, in zijn
Hugo en Gautier, zijn Baudelaire en Verlaine, zijn Zola en Flaubert
; weet ge iets uit heel deze periode bij ons van vobr'80 to noemen,
waarvan ge in gemoede zeggen kunt . j a, maar nou moet je