PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

książek o pracy mózgu i efektywnych technikach
uczenia się. Opisuje on proces konstruowania tak
zwanych map myśli, które w zupełności pokrywają
się z semantycznymi diagramami prezentującymi
treść tekstu. Buzan podkreśla, że taka wizualna
organizacja wiedzy i wiadomości zaczerpniętych
z tekstu jest kluczem do sukcesu w skutecznym
i szybkim przyswajaniu wiadomości. Popiera to
argumentami, że wszelka wiedza jest odbierana
i przyswajana przez mózg w sposób obrazowy
a nie linearny, czyli taki, w którym tekst drukowany
jest prezentowany na papierze.
1
Główne założenia teorii
podwójnego kodowania
Efektywność i zasadność graficznego przedstawienia
tekstu w nauce czytania i rozumienia
tekstu wydają się być poparte teorią podwójnego
kodowania (TPK), której autorami są Allan
Paivio i Mark Sadoski (2001). Twierdzą oni, że
jest to jedyna współczesna teoria, która wyjaśnia
proces czytania w świetle ogólnej teorii poznania
oraz że jest ona w stanie wyjaśnić więcej zjawisk
związanych z czytaniem w sposób jasny i precyzyjny,
poparty eksperymentami, niż inne teorie
zajmujące się procesem czytania.
Najbardziej podstawowym założeniem TPK jest
to, że procesy myślowe uruchamiane podczas czytania,
odbywają się w obrębie dwóch oddzielnych
systemów kodowania: jednego wyspecjalizowanego
w kodowaniu języka (systemu werbalnego), drugiego
używanego do kodowania obiektów i sytuacji
niewerbalnych (systemu obrazowego). Kodowanie
odnosi się do sposobów, w jakie jest ukazany świat
zewnętrzny w wewnętrznych zbiorach informacji
przechowywanych w pamięci, zwanych płaszczyznami
mentalnymi. Aktywacja płaszczyzn w obrębie
i między systemami odnosi się do procesów
myślowych i przetwarzania danych.
W odróżnieniu od innych teorii poznania (Rumelhart,
1980) zakładających, że płaszczyzny mentalne
są abstrakcyjne (zwane schematami) i rządzą
się abstrakcyjnymi mechanizmami, TPK zakłada,
że cała wiedza i znaczenie są objaśniane przez
bezpośrednie związki między specyficznymi (nieabstrakcyjnymi)
płaszczyznami mentalnymi w obu
systemach, tak że kodowanie może odbywać się
w obrębie jednego systemu, np. werbalnego (mowa
do pisania) lub między systemami (np. język do
obrazów mentalnych). Informacje przechowywane
w umyśle nie są abstrakcyjne, ponieważ zachowują
właściwości konkretnych wydarzeń postrzeganych
w świecie zewnętrznym i opisanych przez wrażenia
wizualne, słuchowe, dotykowe, zapachowe itd.
Ten specyficzny, zmysłowy charakter jest zachowany
w obrębie obu systemów kodowania. Na
przykład słowo „ciastko” może być zakodowane
w systemie werbalnym przez napisane litery lub
usłyszane dźwięki, z których się składa. W systemie
niewerbalnym zaś słowo to może być zakodowane
przez obraz ciastka, jego zapach, wrażenie dotykowe
lub dźwięk wydawany przy jedzeniu. Oba
systemy składają się z części, które mogą funkcjonować
oddzielnie, chociaż istnieją bliskie połączenia
między nimi w pamięci.
Podstawową jednostką w systemie werbalnym
są „logogeny”, zwane też płaszczyznami werbalnymi,
językiem mentalnym lub mową wewnętrzną
(litery, numery, znaki interpunkcyjne, fonemy,
sylaby). Jednostką w systemie niewerbalnym są
obrazy („imagens”), zwane obrazami mentalnymi
lub wyobrażeniami. Procesy odbywające się między
systemami są zwane procesami referencyjnymi
(odnoszącymi się), a te odbywające się w obrębie
jednego systemu – procesami skojarzeniowymi.
Poniżej podaję schemat ogólnego modelu teorii
podwójnego kodowania (Paivio, 1986:67).
Rys. 1.
11