PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Podręczny słownik francusko-polski K. Kupisza<br />
i B. Kielskiego zawiera pewne nieścisłości pod tym<br />
względem, a moi uczniowie zwrócili szczególną<br />
uwagę na te słowa, które można uznać za wysoce<br />
specjalistyczne, a którym nie towarzyszy żaden<br />
kwalifikator, np. abdomen (brzuch). W jednym<br />
przypadku (pneumonie – zapalenie płuc) zaproponowali<br />
z kolei usunięcie skrótu objaśniającego,<br />
ponieważ wyraz ten jest powszechnie znany i nie<br />
jest wyrazem polisemicznym. Także z punktu widzenia<br />
niefachowca (czyli na przykład nauczyciela<br />
języka francuskiego) w kilku przypadkach warto<br />
byłoby umieścić dodatkowe wyjaśnienie dotyczące<br />
dziedziny życia, do której dane słowo należy,<br />
ponieważ jego brak może wprowadzić adresata<br />
słownika w błąd – na przykład słowu veine (żyła)<br />
nie towarzyszy żaden kwalifikator, na skutek czego<br />
przeciętny użytkownik języka mógłby na przykład<br />
pokusić się o zbudowanie konstrukcji veine<br />
d’or zamiast mine d’or (żyła złota). Umieszczenie<br />
kwalifikatora anat. (termin anatomiczny) ograniczyłoby<br />
takie ryzyko.<br />
W tabeli 2 przedstawiam kilka sugestii dotyczących<br />
zastosowania kwalifikatorów w słowniku<br />
K. Kupisza i B. Kielskiego.<br />
Tabela 2.<br />
Kwalifikator<br />
użyty w słow.<br />
K. Kupisza<br />
i B. Kielskiego<br />
Polski<br />
odpowiednik<br />
Słowo<br />
francuskie<br />
Proponowany<br />
kwalifikator<br />
abdomen (brak) anat. brzuch<br />
choléra (brak) med. cholera<br />
hormone (brak) fizj. hormon<br />
hypotension<br />
(brak) med. podciśnienie<br />
insuline chem. farm. insulina<br />
laxatif med. farm. środek przeczyszczający<br />
pneumonie<br />
med. (brak) zapalenie płuc<br />
radiothérapie<br />
(brak) med. radioterapia,<br />
leczenie<br />
promieniami<br />
Roentgena<br />
ténia zool. med. tasiemiec<br />
veine (brak) anat. żyła<br />
1<br />
Słowa wychodzące z użycia<br />
Ze względu na niezwykle dynamiczny rozwój<br />
medycyny jesteśmy świadkami pojawiania się w języku<br />
tej dziedziny dużej liczby neologizmów, neosemantyzmów<br />
oraz zapożyczeń z języków obcych<br />
(zwłaszcza z języka angielskiego) 3) . Jednocześnie<br />
niektóre słowa i terminy oznaczające choroby czy<br />
metody leczenia zanikają lub są skutecznie wypierane<br />
przez nowe jednostki leksykalne uwzględniające<br />
postęp nauki. Analizując różne słowniki, nawet<br />
te najbardziej specjalistyczne i najnowsze, można<br />
zauważyć, że niemal każdy z nich zawiera wyrazy,<br />
które wyszły z użycia lub które z powodzeniem<br />
można zastąpić nowszymi oraz takie, o istnieniu<br />
których przypominamy sobie jedynie podczas<br />
lektury tekstów o charakterze historycznym lub<br />
dzieł literackich (np. faiseuse d’anges – fabrykantka<br />
aniołów [o akuszerce]; hôtel-Dieu – szpital). Bez<br />
wątpienia osobie nie będącej specjalistą w danej<br />
dziedzinie i nie obcującej na co dzień z terminologią,<br />
trudno jest dokonać selekcji. Dlatego w celu<br />
sporządzenia listy słów wychodzących z użycia<br />
konieczne jest odwołanie się do pomocy lekarzy,<br />
farmaceutów czy biologów.<br />
W toku prac nad analizą słownika K. Kupisza<br />
i B. Kielskiego kursanci zestawili terminy, które<br />
z ich punktu widzenia można uznać za przestarzałe,<br />
zwłaszcza z przyczyn pozajęzykowych. Następnie<br />
sam poddałem je weryfikacji, odwołując<br />
się do współczesnych źródeł wiedzy leksykalnej,<br />
takich jak encyklopedie i słowniki medyczne (np.<br />
Garnier, Delamare, 2006; Ybert, 2001). Owocem<br />
naszej współpracy był wykaz kilkudziesięciu haseł,<br />
których próbkę prezentuję w tabeli 3. Jednocześnie<br />
konieczne jest podkreślenie, że zebrane słowa<br />
nie są archaizmami sensu stricto, gdyż takie<br />
elementy języka wyszły z użycia nierzadko przed<br />
XIX wiekiem (Markowski, 1999:1618).<br />
Dodatkowego wyjaśnienia wymaga umieszczenie<br />
w tabeli słów médecine oraz recette. W przypadku<br />
pierwszego wyrazu znaczącego ‘medycyna’<br />
autorzy Podręcznego słownika francusko-polskiego<br />
dodali jeszcze polski odpowiednik lekarstwo oraz<br />
wziąć środek przeczyszczający dla prendre médeci-<br />
3)<br />
O sposobach wzbogacania systemu semantycznego języka medycznego piszę w artykule Rozwijanie kompetencji tekstowej<br />
w specjalistycznych odmianach języka (na przykładzie języka francuskiego medycznego), w: „Języki Obce w Szkole”, nr 2/2007,<br />
Warszawa: CODN, s. 55-66.<br />
160
Change language